Hoe kort de Wagner-rebellie ook duurde, de gevolgen ervan reikten tot ver buiten de Russische grenzen. Het zou het begin van het einde kunnen zijn voor de coalitie die Peking samen met Moskou leidde tegen de vrije wereld, aldus sommige analisten.
In een dramatisch etmaal trok de paramilitaire groepering de aandacht van de wereld toen ze de stad Rostov overnam, een belangrijk tactisch knooppunt voor de Russische oorlogsinspanningen in Oekraïne. Aan het hoofd van de opstand stond Jevgeni Prigozjin, een ooit vertrouwde bondgenoot van de Russische leider Vladimir Poetin, die de actie beschreef als een “steek in de rug”.
Prigozjin verblijft nu in ballingschap in Wit-Rusland onder de voorwaarde dat Rusland hem niet strafrechtelijk zal vervolgen. Maar zijn vlucht – na de meest serieuze test voor Poetin in de meer dan twintig jaar dat de Russische president aan de macht is – heeft de zaak in de ogen van buitenstaanders nog lang niet afgesloten.
“We zien scheuren ontstaan,” vertelde minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken aan CBS. “Waar ze heengaan, als ze ergens heengaan, wanneer ze er komen, is moeilijk te zeggen”, zei hij, “maar ik denk niet dat we de laatste akte hebben gezien.”
Volgens geopolitiek analist Gordon Chang zijn de barsten niet alleen in het Russische regime ontstaan.
“China probeert het hele internationale systeem omver te werpen. Hoewel China machtig is, is het niet zo machtig. Het heeft bondgenoten als Poetin nodig en als Poetin niet overleeft, dan zit China in de problemen,” vertelde Chang, auteur van “The Coming Collapse of China” aan The Epoch Times.
Peking ‘geschokt’
Peking had zich in stilzwijgen gehuld toen de troepen van Prigozjin op Moskou afmarcheerden en richtte zich pas voor het eerst tot het land een dag nadat een wapenstilstand de beweging van de strijdkrachten van Prigozjin een halt had toegeroepen. “Dit is een interne aangelegenheid van Rusland,” zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. “Als bevriend buurland van Rusland en alomvattende strategische partner voor de coördinatie van het nieuwe tijdperk, steunt China Rusland bij het handhaven van de nationale stabiliteit en het bereiken van ontwikkeling en welvaart.”
De vertraagde reactie van Peking, zei Chang, was omdat “het niet wist wat te zeggen”.
“Het probleem hier voor Xi Jinping is dat hij een ‘no limits‘ partnerschap met Rusland heeft afgekondigd,” zei hij over de Chinese leider. “En deze ‘no limits’ partner werd bijna afgezet in deze verbluffende ontwikkelingen. Dus ik denk dat China hierdoor een beetje van slag is.”
Het “no limits” partnerschap dat Xi en Poetin naar voren brachten, kwam er op de openingsdag van de Olympische Winterspelen in Peking, toen de twee hun eerste persoonlijke ontmoeting in twee jaar hadden, terwijl ze spotten met wat ze de “inmenging in binnenlandse aangelegenheden” van het Westen noemden.
Dat was minder dan drie weken voordat Rusland een aanval begon op Oekraïne. Ongeveer een jaar later, in maart, was Xi eregast in Moskou. Bij het afscheid van Poetin zei de lachende Chinese communistische leider dat zij de twee waren die “de verandering die in 100 jaar niet heeft plaatsgevonden” voortstuwden.
Maar de opstand heeft Peking verrast.
In 1992 sloten hardliners van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie Sovjetleider Michail Gorbatsjov op in zijn vakantievilla op de Krim. Het complot viel in drie dagen uiteen, maar het was wel de aanleiding voor de uiteindelijke ineenstorting van de Sovjet-Unie vier maanden later.
Chang ziet Poetin in een vergelijkbare positie.
“Hij kon voorkomen dat de opstand hem ten val zou brengen, maar Rusland is gedestabiliseerd, dus ik denk niet dat we het laatste woord hebben gehoord,” zei hij.
Voor het Chinese regime, dat op Rusland rekent als een effectieve bondgenoot om de door de VS geleide wereldorde te ondermijnen, voorspelt dit niet veel goeds.
“China probeert zichzelf af te schilderen als onoverwinnelijk, als de wereld overheersend,” zei Chang. “Op dit moment ziet het er niet zo intimiderend uit. Vorige week zag het er veel intimiderender uit dan nu.”
Problemen thuis
Een verzwakt politiek aanzien voor Poetin is niet de enige zorg in de calculus van Peking.
Dagen na de Wagner-rebellie bevorderde Xi twee politieke commissarissen tot generaal, een stap die sommigen interpreteerden als een poging om de macht te consolideren. Een Chinese militaire officier schreef voor PLA Daily, de officiële krant van China’s hoogste militaire operationele orgaan, dat de Chinese strijdkrachten “het nationale veiligheidsbewustzijn moeten verbeteren” en klaar moeten zijn om “grote tests in een stormachtige zee aan te kunnen”.
“China gelooft dat Rusland zo’n puinhoop is omdat de communistische partij geen controle heeft over de regering, dus Xi Jinping gaat die positie absoluut versterken”, vertelde Miles Yu, directeur van het China Center aan het Hudson Institute en een senior beleidsadviseur voor China aan de Trump-regering, aan The Epoch Times. Xi, merkte hij op, heeft veel hoge militaire functionarissen gezuiverd om de macht te consolideren tijdens zijn meer dan tien jaar durende bewind.
“Hij weet dat er veel wrok heerst binnen de militaire gelederen. Daarom is deze kwestie enorm verontrustend voor hem,” zei Yu.
Binnenlandse kwesties zullen Beijing ook alert houden, aldus Chang.
“De Chinezen zijn altijd bezorgd over kleurenrevoluties, zoals ze zeggen, en revoluties zijn besmettelijk – ze verspreiden zich.”
Afgelopen november veroorzaakte een dodelijke brand in een flatgebouw in Xinjiang massaprotesten in het hele land. Demonstranten staken blanco vellen papier omhoog om zich te verzetten tegen de harde COVID-lockdowns van het regime in wat de protesten van het witte papier werd genoemd.
De beweging nam een einde toen Beijing de COVID-beperkingen ophief en de deelnemers rustig oppakten. Maar achter de beweging ziet Chang een bredere geest van onvrede die niet verdwijnt.
“Sommige mensen eisten zelfs dat de Communistische Partij en Xi Jinping zouden aftreden,” zei hij, verwijzend naar een aantal slogans die demonstranten hebben geroepen.
Economen hadden gehoopt dat het einde van het zero-COVID-beleid de binnenlandse bestedingen in China zou stimuleren en de kwakkelende economie nieuw leven zou inblazen. Op veel vlakken ziet de situatie in China er echter niet veel rooskleuriger uit dan een half jaar geleden.
Lokale overheden kampen met een schuld van 23 biljoen dollar, 16- tot 24-jarigen hebben een recordaantal werklozen van meer dan 20 procent en de verkoop van onroerend goed blijft kelderen. Het land wordt dit jaar mogelijk geconfronteerd met de grootste uittocht van miljonairs ter wereld, terwijl ook een groeiend aantal gedesillusioneerde individuen het land ontvlucht.
“Er zijn geen andere antwoorden voor Xi Jinping dan nog strenger op te treden, en dat zal uiteindelijk geen oplossing zijn omdat de economie wegvalt,” zei Chang.
June Teufel Dreyer, professor politieke wetenschappen aan de Universiteit van Miami, ziet de economische problemen ook als een grote hindernis.
“Poetin kan na de opstand zelfs afhankelijker worden van China, waardoor China’s verlangen om de wereldorde te leiden wordt versterkt,” vertelde ze aan The Epoch Times. De economische vertraging, zei ze, zal de nummer één kwestie zijn die Xi in de weg zal staan om zijn ambitie te verwezenlijken.
Voorlopig zullen China en Rusland blijven “samenhokken voor warmte” terwijl ze het opnemen tegen het Westen, waarbij ze elk nemen wat ze nodig hebben uit de relatie, zei Su Tze-yun, directeur van het Institute for National Defense and Security Research van Taiwan.
Nu de oorlog in Oekraïne aansleept, zal Rusland waarschijnlijk steeds afhankelijker worden van China, dat nu een belangrijke afnemer is van Russische olie die vroeger naar Europa vloeide.
Dit is een moment waarop de vrije wereld besluitvaardiger moet optreden, aldus Chang.
“De wereld bevindt zich op een kritiek moment en op dit moment is de coalitie die ons tegenwerkt gebroken en zou wel eens uit elkaar kunnen vallen. Het is belangrijk voor de regering Biden en de vrije staten om ervoor te zorgen dat die coalitie niet weer in elkaar kan worden gezet,” zei hij.
Luo Ya heeft bijgedragen aan dit verslag.
Gepubliceerd door The Epoch Times (01 juli 2023): ANALYSIS: China–Russia Coalition ‘Has Cracked’ After Wagner Mutiny
