De Russische president Vladimir Poetin beloofde in een televisietoespraak dat de leiders van de Wagner-opstand voor het gerecht zouden worden gebracht. Dit was Poetins eerste publieke commentaar sinds de muiterij van de huurlingengroep op 24 juni eindigde in een onzekere wapenstilstand.
Poetins opmerkingen op 26 juni waren zijn eerste sinds een vurige toespraak enkele dagen geleden, toen de schijnbare opstand nog aan de gang was en waarin de Russische leider de acties van de Wagner-leider een “steek in de rug” noemde en beloofde om wat hij omschreef als een “opstand” te verpletteren.
Jevgeni Prigozjin, de Wagner-leider, beval op 24 juni zijn snel oprukkende troepen om zich terug te trekken en terug te keren naar de basis als onderdeel van een gerapporteerde deal waarbij strafrechtelijke aanklachten tegen hem zouden worden ingetrokken als hij ermee instemde om in ballingschap te gaan in buurland Wit-Rusland.
Maar in zijn toespraak op 26 juni leek Poetin zich te richten op de Wagner chef terwijl hij de leiders van de opstand en hun “criminele activiteiten die gericht zijn op het verzwakken van het land” hekelde en beloofde om “organisatoren van deze opstand voor het gerecht te brengen”.
Poetins opmerkingen lijken in te gaan tegen eerdere berichten dat de strafrechtelijke aanklachten tegen Prigozjin zouden worden ingetrokken.
De Russische leider voegde eraan toe dat “alle pogingen om onrust te stoken gedoemd zijn te mislukken”, terwijl hij beweerde dat de opstand zou zijn verijdeld voordat hij Moskou bereikte omdat het Kremlin klaar stond en alle “noodzakelijke beslissingen had genomen om de dreiging te neutraliseren”.
Poetin zei dat de meeste Wagner-strijders patriotten waren en dat ze “door terug te keren verder bloedvergieten hebben voorkomen”.
Hij voegde eraan toe dat hij Wagner-strijders naar Wit-Rusland zou laten verhuizen als ze dat wilden, contracten met het ministerie van Defensie zou laten tekenen of gewoon naar hun familie zou laten terugkeren.
Voorafgaand aan de langverwachte toespraak van Poetin werd er druk gespeculeerd over de vraag of de wapenstilstand tussen het Kremlin en Wagner stand zou houden. De verbannen leider van de huurlingengroep gaf namelijk een verklaring uit waarin hij benadrukte dat hij niet probeerde Poetin te verdrijven, terwijl westerse functionarissen zich afvroegen of er nog een andere akte in deze dramatische saga zou volgen.
Prigozjin verbreekt stilzwijgen
Prigozjin verbrak zijn twee dagen durende stilzwijgen op 26 juni, nadat zijn huurlingenstrijders op 24 juni de controle hadden overgenomen over een hoofdkwartier van het Russische Ministerie van Defensie in de zuidelijke stad Rostov aan de Don, voordat ze een bliksemsnelle opmars naar Moskou maakten.
Prigozhin gaf op 26 juni een audioboodschap vrij op zijn Telegram-kanaal, waarin hij zei dat Wagners opmars naar Moskou geen couppoging was, maar een “mars” uit protest.
“Het doel van de mars was om de vernietiging van PMC Wagner te voorkomen en om degenen die door hun onprofessionele acties een groot aantal fouten hebben gemaakt tijdens de speciale militaire operatie voor het gerecht te brengen,” zei hij in de boodschap.
Rusland noemde zijn acties in Oekraïne een “speciale militaire operatie” om zijn buurland te “de-Nazificeren” en te demilitariseren, omdat het ervan beschuldigd wordt dat het een NAVO-bolwerk aan de Russische grenzen wil worden dat de veiligheid van Moskou bedreigt.
Dagen eerder was Prigozjin op oorlogspad gegaan tegen het Russische ministerie van Defensie na een vermeende aanval van het Russische leger op het militaire kamp van zijn huurlingen, waartoe volgens Prigozjin opdracht was gegeven door de Russische minister van Defensie Sergei Shoigu zelf.
Kremlin projecteert kalmte
In een verbluffende ommekeer later die dag werd de opmars van Wagner naar Moskou abrupt gestopt in een door Wit-Rusland bemiddelde deal met de vermeende zegen van Poetin, die garandeerde dat Wagner-troepen gratie zouden krijgen en Prigozjin naar buurland Wit-Rusland zou verhuizen.
De Wagner-chef zei op 24 juni dat hij zijn troepen had bevolen om terug te keren naar hun bases in Oekraïne en daar verder te vechten namens Rusland, terwijl het kantoor van de president van Wit-Rusland, dat bemiddelde bij de deal, suggereerde dat de strafrechtelijke vervolging van Prigozjin zou worden ingetrokken.
Nadat de wapenstilstand op 24 juni was aangekondigd, verliet Prigozjin Rostov aan de Don, waarbij sommige inwoners hem en zijn muiters een heldenuitzwaai gaven terwijl hij glimlachte voor de camera’s.
Rusland probeerde op 26 juni kalmte uit te stralen, met Shoigu die voor het eerst in het openbaar verscheen sinds de opstand van Wagner zijn afzetting eiste.
Er bleef echter grote onzekerheid bestaan over het lot van de wapenstilstand tussen Wagner en het Kremlin op de ochtend van 26 juni, toen in het weekend berichten opdoken waarin anonieme bronnen binnen het Russische Openbaar Ministerie werden geciteerd dat de strafrechtelijke aanklachten tegen Prigozjin in feite niet waren ingetrokken.
Michail Misjustin, de benoemde premier die het kabinet van Poetin leidt, erkende op 26 juni openlijk dat Rusland te maken had met “een uitdaging voor zijn stabiliteit” en deed een oproep tot loyaliteit van het publiek.
‘Intriges en ondoordachte beslissingen’
Prigozjin zei op 26 juni dat “als gevolg van intriges en ondoordachte beslissingen” het Russische leiderschap had besloten om de Wagner-groep op te splitsen en dat de mars naar Moskou bedoeld was als een daad van protest, niet als een staatsgreep.
“We vonden dat demonstreren wat we wilden doen genoeg was,” zei hij en gaf daarmee een verklaring voor het feit dat de opmars van Wagner naar Moskou werd stopgezet en de troepen werden teruggeroepen naar hun basis.
In een bericht op 24 juni zei Prigozjin dat hij bezwaar had tegen stappen van het Russische militaire establishment om Wagner te ontbinden.
“Ze wilden de militaire compagnie Wagner ontbinden. Op 23 juni begonnen we aan een mars voor gerechtigheid. In 24 uur kwamen we tot op 200 kilometer van Moskou. In die tijd hebben we geen druppel bloed van onze strijders vergoten,” zei hij.
“Nu is het moment gekomen dat er bloed zou kunnen vloeien. Met begrip voor de verantwoordelijkheid [voor de kans] dat er aan één kant Russisch bloed zal vloeien, keren we onze colonnes om en gaan we zoals gepland terug naar de veldkampen.”
Na de aankondiging van de door Wit-Rusland bemiddelde overeenkomst zei het Kremlin dat het de beschuldigingen van “gewapende muiterij” tegen de Wagner-strijders zou intrekken.
“We hebben hun heldendaden aan het front altijd gerespecteerd”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov tegen verslaggevers in Moskou. Hij voegde eraan toe dat de Russische autoriteiten de Wit-Russische president Aleksander Loekasjenko dankbaar zijn voor zijn rol in het deëscaleren van de crisis.
Peskov zei dat Wagner-strijders die niet deelnamen aan de opstand een contract aangeboden zouden krijgen bij het Russische ministerie van Defensie, dat ernaar streeft om alle autonome vrijwilligerstroepen tegen 1 juli onder zijn controle te brengen, een poging die Prigozjin blijkbaar als een bedreiging zag voor het bestaan van Wagner.
Maar terwijl werd gemeld dat Prigozjin, als onderdeel van de deal, niet zou worden aangeklaagd, meldden verschillende rapporten van de staatsagentschappen RIA Novosti en Interfax, waarin anonieme bronnen binnen de Russische regering werden geciteerd, dat het onderzoek naar de Wagner-opstand nog steeds loopt.
De toespraak van Poetin op 26 juni lijkt de geruchten te bevestigen dat Prigozjin nog steeds zou kunnen worden aangeklaagd. De huidige verblijfplaats van de Wagner-leider blijft onduidelijk.
Opkomende storm
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei op 25 juni in NBC’s “Meet the Press” dat de kritiek van Prigozjin op het Russische militaire leiderschap het imago van Rusland schaadt.
“Ik denk dat het voor veel mensen al maanden geen geheim meer was dat de spanningen toenamen. Prigozjin zei al een aantal nogal buitengewone dingen over de manier waarop Rusland de oorlog in Oekraïne leidde en richtte zich rechtstreeks tot de militaire leiding van Rusland,” zei Blinken. “Dus dit was een aankomende storm.”
“Ik denk dat we meer barsten hebben zien ontstaan in de Russische façade. Het is nog te vroeg om precies te zeggen waar ze naartoe gaan en wanneer ze er zijn. Maar we hebben zeker allerlei nieuwe vragen die Poetin de komende weken en maanden zal moeten beantwoorden.
“Dit is een uitdaging die van binnenuit komt voor Poetin, en dat is waar hij zich op heeft gericht.”
In een apart interview op CBS’s “Face the Nation” noemde Blinken de Kremlin-Wagner saga een “zich ontvouwend verhaal”.
“We hebben de laatste akte nog niet gezien. We houden het nauwlettend en zorgvuldig in de gaten.”
President Joe Biden zei op 26 juni dat de Verenigde Staten en de NAVO niet betrokken waren bij de kortstondige muiterij van Wagner en voegde eraan toe dat het “te vroeg” is om het effect voor de oorlog in Oekraïne in te schatten.
“Dit was onderdeel van een strijd binnen het Russische systeem,” zei Biden.
Wagner in Oekraïne
De Wagner Group, officieel bekend als PMC Wagner of Wagner Private Military Company, is een Russische paramilitaire organisatie die voor het eerst werd geïdentificeerd in 2014 toen het pro-Russische separatisten steunde in Oost-Oekraïne.
Tijdens de laatste “speciale militaire operatie” van Rusland in Oekraïne, hebben de Wagner-troepen het Kremlin belangrijke steun geboden, door veel van de zwaarste gevechten te leveren in de Donbas-regio en aanzienlijke slachtoffers te maken in de strijd om Bakhmut.
In de loop van Wagners engagement in Oekraïne werd Prigozjin echter steeds kritischer over het Russische militaire leiderschap.
Tegenslagen op het slagveld in Oekraïne, waaronder aanzienlijke slachtoffers voor Wagner in bloedige schietpartijen in de strijd om Bakhmut, leidden ertoe dat Prigozjin een reeks beschuldigingen uitte tegen de militaire leiding, onder andere dat ze Wagner niet genoeg munitie leverden.
Op 23 juni beschuldigde Prigozjin Shoigu op zijn Telegramkanaal van het “vernietigen” van zijn strijders in een vermeende Russische militaire luchtaanval en riep op tot een gewapende muiterij.
Gepubliceerd door The Epoch Times (26 juni 2023, updated 28 juni 2023): Putin Speaks Publicly for 1st Time Since Wagner Mutiny Ended
