China’s tech-reuzen staan maandenlange winsten af aan het regime in Peking om hun loyaliteit aan de Communistische Partij te tonen. Populaire acteurs zijn uit de internetgeschiedenis gewist en hun toegewijde online fangroepen zijn ontbonden. Jonge gamers mogen nu niet meer dan drie uur per week gamen.

In alle Chinese klaslokalen zijn 147.000 nieuwe inspecteurs aangesteld om toe te zien op de nationale verspreiding van de ideologie van China’s hoogste leider, Xi Jinping.

Of het nu gaat om e-commerce, amusement, onderwijs of gokken, weinig gebieden van de Chinese samenleving zijn de afgelopen maanden ongeschonden uit de stortvloed van regelgevende activiteiten van Peking gekomen. Terwijl de autoriteiten de overtredende actoren hard aanpakten, kelderden de aandelenmarkten en werden honderden miljarden weggevaagd, terwijl bedrijven en particulieren zich haastten om de nieuwe regels in te schatten, zodat ze niet op de tenen van het regime zouden trappen.

Sommigen vergelijken de pogingen van de Partij tot social engineering met de Culturele Revolutie, een tien jaar durende campagne vanaf 1966, waarin de eerste leider van het regime, Mao Zedong, probeerde zijn controle binnen de Partij te bevestigen door massaal tradities, overtuigingen en sociale waarden te vernietigen.

Een “doortastende revolutie” is aan de gang in China, verklaart de nationalistische essayist Li Guangman, een voormalig redacteur van een obscure staatskrant. In een recent commentaar dat snel werd gepromoot op prominente websites van de Chinese staatsmedia, bejubelde hij de campagne van het regime als een “terugkeer naar de oorspronkelijke bedoeling van de Chinese Communistische Partij (CCP) … en de essentie van het socialisme,” en noemde hij twee potentiële doelen: huisvesting en sociale verzekering.

Zoals bij vroegere maatregelen heeft het Chinese regime de reeks ingrepen omschreven als noodzakelijk voor het algemeen welzijn. Maar het tempo van de campagne is duizelingwekkend, met een grondigheid die ongezien is in de recente geschiedenis van China.

Het lijkt op de “openingsdagen” van een culturele revolutie, aldus June Teufel Dreyer, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Miami.

Voor Robert Atkinson, econoom en oprichter van de in Washington gevestigde denktank Information Technology and Innovation Foundation, zijn sommige van de maatregelen de nieuwste pogingen van Peking om de vrijheid van meningsuiting aan banden te leggen. Hij noemde als voorbeelden het verbod op “verwijfde acteurs” en het aan banden leggen van gamen.

“Je krijgt het gevoel dat Xi zegt: ‘Nee, we willen geen individualistische samenleving. Jouw taak als Chinees burger is om de staat te steunen en te volgen,” vertelde Atkinson aan The Epoch Times.

“Het doel van de Chinese samenleving is niet om mensen gelukkig te maken, het is om de staat machtig te maken,” zei hij.

Totale controle

De druppel die de emmer deed overlopen dateert volgens Dreyer van oktober vorig jaar, toen de oprichter van de internetgigant Alibaba, Jack Ma, een ongezouten toespraak hield waarin hij kritiek uitte op het regelgevingssysteem van China. Voor zijn vrijmoedigheid werd de ondernemer drie maanden lang vermist. In één nacht trokken toezichthouders de stekker uit wat ‘s werelds grootste beursgang van Ant Group, Alibaba’s zusterbedrijf in fintech, had moeten worden.

Het regime “probeert te voorkomen dat rijke, gevestigde belangen zoals Jack Ma … zich in het politieke besluitvormingsproces wikkelen,” zei Dreyer.

De bestraffing van Ma lijkt de bliksemafleider te zijn die een ingrijpende revisie in gang heeft gezet die vrijwel alle facetten van de samenleving overspoelt. Sindsdien hebben toezichthouders apps van de markt gehaald vanwege vermeende overtredingen met betrekking tot gegevensoverdracht, “zich misdragende” beroemdheden uit de weg geruimd, duizenden “self media”-accounts bestraft vanwege “kwaadspreken over de financiële markt”, en betaalde privé-lessen over kernonderwerpen op school verboden.

“Het gaat erom de kapitalistische klasse een signaal te geven dat je als zakenman onder de duim van de staat zit”, aldus Atkinson.

Parallel aan de maatregelen wordt in Peking opnieuw de nadruk gelegd op “gemeenschappelijke welvaart”, een slogan die de partij al sinds haar begindagen aanprijst als het einddoel van het socialisme.

De recente beloften van Xi omvatten herverdeling van rijkdom om de gapende inkomenskloof te dichten — waarschijnlijk om de steun van de bevolking op te krikken als hij eind volgend jaar zijn kandidatuur indient voor een ongeëvenaarde derde termijn van vijf jaar.

De doelsectoren reppen zich om zich aan te passen aan de decreten van de partij. Tientallen actoren hebben verklaringen ondertekend waarin zij de campagne van Peking steunen. Het in opspraak gekomen Alibaba beloofde op 3 september om tegen 2025 100 miljard yuan (15,5 miljard dollar) aan steun uit te geven voor het streven naar gemeenschappelijke welvaart.

Verjongingskoorts

Achter de lawine van veranderingen gaat Xi’s visie van een grootse nationale “verjonging” schuil, een term die hij meer dan twee dozijn keer gebruikte toen hij op 1 juli vanaf het balkon bovenop het Tiananmen-plein in Peking sprak ter gelegenheid van de 100e verjaardag van de CCP.

Maar de verjongingscampagne is op een aantal binnenlandse hindernissen gestuit.

China’s beroepsbevolking krimpt al jaren, deels als gevolg van het decennialange geboortebeleid, dat elk huishouden toestaat slechts één kind te krijgen. Zelfs toen Beijing in 2016 overstapte op een tweekindergrens, hebben de opvoedkosten in stedelijk China aspirant-ouders afgeschrikt. China, dat nu een derde kind aanmoedigt, heeft proeven voor eerste- en tweedeklassers afgeblazen en betalende bijlesbedrijven verboden, met de beschuldiging dat ze een financiële tol op gezinnen leggen. Er zijn hotlines opgezet om overtreders te verklikken.

Dergelijke maatregelen zijn niet noodzakelijk omarmd door Chinese ouders, die erom bekend staan veel tijd en geld te besteden aan de opleiding van hun kinderen om hen voor te bereiden op de hypercompetitieve toelatingsexamens voor universiteiten.

“Amy Ma (een pseudoniem), een lerares basisonderwijs in de Hubei-provincie in Centraal-China die al 30 jaar lesgeeft, vertelde The Epoch Times dat het onderwijsbeleid de ongerustheid van ouders over de toekomst van hun kind niet zal wegnemen.

Voor de meeste Chinese gezinnen is het onderwijssysteem “de laatste kans om het lot van hun kinderen te veranderen” nu “de Partij alle middelen in de maatschappij heeft gemonopoliseerd”, zei ze.

Om hun schoolprestaties te verbeteren, zouden Chinese kinderen zich nu moeten wenden tot thuisleraren, vertelde Richard Zhang (een pseudoniem), een divisiehoofd van een onderwijsbureau op stadsniveau, aan The Epoch Times. Door de inkrimping van het aantal bijlesdocenten als gevolg van de nieuwe regels, zouden de kosten van dergelijke diensten onbetaalbaar kunnen worden, zei hij. Uiteindelijk zijn het dus misschien alleen rijke gezinnen die hun kinderen een voorsprong op de concurrentie kunnen geven.

Een gebrek aan enthousiasme bij Chinese millennials staat de welvaartsgroei van het regime ook in de weg. Een nieuwe tegencultuurbeweging genaamd “tangping”, of platliggen en niets doen, slaat aan bij jongeren, die steeds ontevredener worden over de hoge eisen van het beroepsleven en het sociale leven.

Door de Chinese staatsmedia als “schandelijk” bestempeld, maar door sommige anderen geprezen als een stille vorm van verzet, is de “platliggen” benadering van het leven van veel jonge Chinezen precies het tegenovergestelde van wat Xi nodig heeft om Pekings ambitie te ondersteunen, aldus Dreyer.

“Hij wil een zeer competitieve samenleving zien waarin iedereen hard werkt en de Chinese natie daardoor in staat is de Verenigde Staten te overtreffen,” zei ze. “Dat gaat hem niet lukken als mensen plat gaan liggen.”

Economische problemen

Een nijpend geldprobleem dwingt Beijing ook om zich tegen de rijken te keren, volgens Antonio Graceffo, een analist van China’s economie en Epoch Times contributor die meer dan twee decennia in Azië heeft doorgebracht.

De zeer besmettelijke Delta-variant van COVID-19, die zich in augustus over de helft van China verspreidde, blijft een uitdaging voor Pekings dure strategie om steden te sluiten en elk positief geval in quarantaine te plaatsen. Dit heeft het reizen verstoord en het toerisme aangetast, een ooit bloeiende sector die in 2019 goed was voor ongeveer een tiende van China’s economie.

De omzetgroei en de productie bereikten in augustus beide een dieptepunt in een jaar, omdat de autoriteiten de sociale beperkingen verscherpten om de toenemende virusuitbraken in te dammen. China’s totale schuld groeide ondertussen tot ongeveer 270 procent van het bbp in 2020, een sprong van ongeveer 30 procent in een jaar tijd.

Uit maandelijkse gegevens van augustus bleek dat één op de zeven jonge stedelijke arbeiders – tussen 16 en 24 jaar – er niet in slaagde werk te vinden. De maatregel tegen de particuliere bijlessenindustrie heeft zo’n 140 miljard dollar op het spel gezet en een golf van ontslagen op gang gebracht.

Dergelijke tekenen wijzen op “de rand van een economische crisis,” vertelde Graceffo aan The Epoch Times. “Het geld moet ergens vandaan komen.”

“Ik denk dat Xi Jinping naar alles grijpt om geld te verdienen.”

Pogingen om de groei te stimuleren zullen verder worden gefrustreerd door de praktijk van de CCP om partijafdelingen in te bedden in bedrijven, wat de economische vrijheid nog verder onder druk zet.

“Ze zullen geen beslissingen nemen op basis van winstgevendheid — ze nemen beslissingen op basis van regeringsleiders en het overmaken aan de Partij,” zei hij.

Wisselwerking

Naast deze binnenlandse uitdagingen heeft het regime ook te maken met sterke tegenwind vanuit het Westen.

In het afgelopen jaar heeft Peking zich agressief verzet tegen de toenemende westerse kritiek op de mensenrechtensituatie, het militarisme, het gebrek aan transparantie over de herkomst van COVID-19 en de voortdurende pogingen om de schuld in de schoenen van de buitenwereld te schuiven.

Gekleed in een grijs maoïstisch pak tijdens de honderdste verjaardag van de Partij, waarschuwde Xi dat buitenlandse krachten figuurlijk hun “hoofd zou worden ingeslagen” als ze het waagden China te pesten.

Uit het recente beleid van het regime spreekt een groeiende afkeer van de westerse invloed.

De Engelstalige examens op de basisscholen in Sjanghai zijn afgeschaft; er is een nieuwe cursus over het Xi Jinping-gedachtegoed ingevoerd, die van de lagere school tot en met de universiteit in het hele land verplicht is.

Peking is bezig met het opzetten van een derde aandelenmarkt, wat door sommige analisten wordt gezien als een stap om zich financieel los te koppelen van het Westen. Een nieuwe gegevenswet, die zowel op Chinese als op buitenlandse bedrijven van toepassing is, verbiedt uitdrukkelijk de overdracht van binnenlandse gegevens in buitenlandse handen en dreigt met vergeldingsmaatregelen tegen landen die “discriminerende” maatregelen met betrekking tot gegevens nemen.

Sociale-mediakanalen zijn opgedoekt voor “het reposten van overzeese berichtgeving of commentaar met een vertekende interpretatie van China’s financiële trends”.

“Je wilt niet dat mensen aan iets anders denken dan aan de Partij en hoe ze de staat kunnen dienen,” zei Graceffo.

Volgens Dreyer heeft het regime besloten een “afweging” te maken: Door te snijden in Engelse les en privé-lessen komen miljoenen mensen zonder werk te zitten, maar het betekent ook dat studenten meer tijd hebben om de partij-ideologie te bestuderen.

“Minder Engels onderwijs, meer indoctrinatie, is wat China op de lange termijn nodig heeft,” zei ze.

Maar gezien China’s aandeel in de wereldhandel — bijna 15 procent in 2020, het derde grootste na de Europese Unie en de Verenigde Staten — is het onmogelijk om de westerse invloed volledig buiten te sluiten, aldus Dreyer.

“Je kunt de technologie niet volledig scheiden van de maatschappij die haar heeft voortgebracht,” zei ze.

“Hij probeert zich gewoon te verzetten,” zei Dreyer, verwijzend naar Xi. “De toekomst ligt niet vast, dat is hij nooit.”