Cupido wordt meestal gezien in februari en juni (de maand van Valentijn en het traditionele trouwseizoen) en roept vaak beelden op van een cherubijn met een pijl en boog, maar dat is niet altijd zo geweest. De moderne figuur van Cupido is niet helemaal degene die westerlingen altijd hebben gekend.
Cupido is veranderd, en dat is niets nieuws voor de liefdesgod uit de mythologie. Net als de kerstman en de paashaas is Cupido met zijn tijd meegegaan.
De Griekse oorsprong van een Romeinse god
Veel verhalen in de Griekse mythologie variëren afhankelijk van de bron en de periode. Voor 700 v. Chr. was Cupido, of Eros, zoals de Grieken hem noemden, primordiaal: Hij was niet ontstaan uit een man-vrouw eenheid. Eros kwam zonder ouders ter wereld, een kracht die voortkwam uit oorspronkelijke materie. Eros was geen baby: Hij was een slanke, knappe jongeling. Hij was gewapend, ondeugend en bijna delinquent. Toch zou hij overleven om later relevant te zijn in christelijke, romantische en commerciële omgevingen.
Na 700 voor Christus werd Eros de zoon van Aphrodite, de godin van de liefde en schoonheid. Hij had vleugels geërfd van zijn vader, Hermes, de boodschapper-god. Zijn koker had twee pijlen, goud voor liefde en lood voor minachting. Eros gebruikte soms beide pijlen op hetzelfde koppel. Maar hij werd beschouwd als een echte god. Hij maakte aanspraak op de helft van het heiligdom dat hij met Aphrodite deelde op de noordelijke muur van de Akropolis. En zijn goddelijke status zou voortduren.
In de Romeinse tijd was Cupido, zoals hij nu werd genoemd, de god van de liefde in al haar variëteiten, van passie tot vruchtbaarheid. Zijn vader stond bij de Romeinen bekend als Mercurius en zijn moeder als Venus. In Romeinse handen werd het beeld van Cupido steeds jonger. En het bracht nu over het algemeen geluk om een van zijn pijlen te ontvangen. Zijn ondeugendheid beperkte zich tot het frustreren van zijn moeder. Toen Venus hem beval om de mooie Psyche verliefd te laten worden op een monster, werd Cupido in plaats daarvan zelf verliefd op haar – en maakte haar onsterfelijk.
Cupido in de Middeleeuwen
Hoewel een Griekse en Romeinse god van verlangen misschien niet op zijn plaats lijkt in middeleeuws Europa, lieten zelfs de meest toegewijde christenen hem niet gaan. In plaats daarvan interpreteerden ze hem op een morele manier en beschouwden hem als het onzedelijke leven van een feest.
Theodulf van Orléans, schrijver tijdens het bewind van Karel de Grote (747-814 na Christus), maakte van Cupido een boosaardige figuur die mensen in ondeugden lokt. Zijn koker was zijn verdorven geest, zijn vergiftigde pijlen werden afgeschoten uit een boog van bedrog en van zijn fakkel werd gezegd dat het lustopwekkende passie aanwakkerde. Dit is de cultuur die Cupido voor het eerst naakt afbeeldde, zijn kwaad kon hij onmogelijk nog verbergen.
Cupido in de Renaissance
Tegen het einde van de Middeleeuwen werden de waarschuwingen tegen het vleselijke kwaad van Cupido verzacht door de behoeften van geïdealiseerde hoofse liefde. Rijke voorbeelden hiervan zijn te vinden in de illustraties van “Le Roman de la Rose”, het 13e-eeuwse Franse allegorische gedicht van Guillaume de Lorris en Jean de Meun. Dit gedicht, dat in heel Europa in de Renaissance werd gelezen, hield de hele kunst van romantische liefde een spiegel voor.
Na dergelijke afbeeldingen vloog Cupido de Renaissance in. Kunstenaars beeldden hem vervolgens af als een realistisch kind. Cupido werd steeds jonger – een peuter of zelfs een kleuter – en vermenigvuldigde zich.
Toen het Westen zijn interesse in de klassieke kunst hernieuwde, werden de Griekse Erotes – Eros in het meervoud – populair. De cherubijnachtige kinderen, “amorini” genoemd, werden gemeengoed in mythologische scènes. In de barokperiode (1600-1750) vervingen teams van speelse, jonge Cupido’s de enkele figuur met goddelijke macht.
Veel van dezelfde speelse, kleurrijke brenger van romantiek gold voor de Victorianen. Wenskaarten uit die tijd onthullen de emotionele turbulentie, maar de dreiging van vernietigende lust werd weggewassen door lichte, elegante Victoriaanse regels.
Liefde overwint alles
Van verbazingwekkende onbescheidenheid tot romantisch spel, Cupido heeft de tand des tijds doorstaan. Als de mythologische ambassadeur van de liefde in het Westen heeft hij de verste uithoeken van de wereld bereikt. Hoewel Cupido’s associatie met goddelijkheid is verwaterd, is het moeilijk voor te stellen dat dit het einde is voor de ooit aanbeden god.
Als hij het Romeinse harnas, de middeleeuwse demonisering, de vermenigvuldiging in de Renaissance en de Victoriaanse bescheidenheid kon overleven, dan is zijn lot zeker niet beperkt tot datingwebsites en t-shirts. Maar in dit alles is liefde de eeuwige kracht die de invloed uitoefent, terwijl Cupido slechts het symbool is. Hoe we hem ook tekenen, laten we altijd vieren waar Cupido voor staat.
Origineel gepubliceerd op The Epoch Times ( 4 juni 2023):Cupid: Love Through the Ages
