Er zijn maar weinig dingen die onze wereld op dit moment harder nodig heeft dan wijsheid.
Maar wat is wijsheid precies?
Laat ik beginnen met op te merken dat wij mensen dingen kunnen “weten” op drie verschillende niveaus.
Het eerste en laagste niveau is louter gegevens, bestaande uit geïsoleerde feiten, cijfers, data, mensen en waarnemingen. Dit is de laagste vorm van “weten”.
Het tweede niveau is kennis, die de gegevens die wij waarnemen zodanig ordent en systematiseert dat wij hun oorzaak en doel begrijpen.
Het derde en hoogste niveau is wijsheid.
Grote geesten door de geschiedenis heen hebben verschillende, naar mijn mening onderling verenigbare, definities van wijsheid gegeven.
Laten we beginnen met Socrates. In de “Apologie” van Plato, zijn leerling, wordt ons verteld dat Socrates’ vriend Chaerephon aan het Orakel van Delphi vroeg of er een man was die wijzer was dan Socrates. Het Orakel zei van niet. Socrates was hierover verbaasd en na het antwoord van het orakel te hebben overwogen, concludeerde hij dat het betekende: “De wijste onder jullie, stervelingen, is de man die, net als Socrates, begrijpt dat zijn wijsheid waardeloos is.” Van Socrates leren we dus dat wijsheid een besef van eigen beperkingen inhoudt, een gevoel van nederigheid.
In zijn “Nicomachische Ethiek” maakte de leerling van Plato, Aristoteles, onderscheid tussen twee soorten wijsheid: theoretische en praktische. Theoretische wijsheid kwam in wezen neer op een diepgaande kennis van en inzicht in een bepaald onderwerp. Praktische wijsheid daarentegen was kennis over hoe goed te leven, want volgens Aristoteles “is het duidelijk dat het onmogelijk is praktisch wijs te zijn zonder goed te zijn.” Voor Aristoteles was wijsheid dus zowel diepe kennis als een deugdzaam leven.
Xunzi, een Chinese filosoof die vlak na Aristoteles leefde, verklaarde dat de wijze man degene is die eerst zichzelf ordent, en van daaruit zijn omgeving ordent – zijn familie, werkplek, of als hij een heerser is, de staat.
“Voor het cultiveren van het hart van een heer,” zo verklaarde hij, “is niets beter dan integriteit.” Met deze persoonlijke integriteit kan de wijze man zich vervolgens aanpassen aan de wereld om hem heen: “Als je goed geordend bent, dan zul je verlicht worden. Als je verlicht bent, dan kun je je aan de dingen aanpassen. Het achtereenvolgens transformeren en aanpassen wordt Hemelse deugd genoemd.” We zien dus dat Xunzi geloofde dat de “Hemelse deugd” van wijsheid het vermogen omvatte om je aan te passen aan de wereld om ons heen.
Op dezelfde manier zijn sommige boeken in de Bijbel bijna uitsluitend gericht op wijsheid. Koning Salomo bijvoorbeeld identificeerde God als de ultieme bron van wijsheid. In de woorden van St. Thomas van Aquino, die zelf Aristoteles citeerde, “behoort het tot de wijsheid om de hoogste oorzaak te beschouwen,” die St. Thomas identificeerde met God, die alle dingen voorzienig ordent.
En omdat wijsheid uiteindelijk met God wordt vereenzelvigd, staat de Bijbel vol met adviezen om te luisteren naar hen die boven ons staan, naar de wijzen en de ervarenen. De ‘wijsheidsboeken’ dringen er ook op aan dat wij, om wijs te zijn, ook moeten luisteren naar kritiek en berisping van de wijzen moeten aanvaarden. De Heilige Schrift bevestigt eveneens wat door Aristoteles, Xunzi en vele anderen werd gezegd, namelijk dat wijs zijn betekent deugdzaam te leven.
Wijsheid gaat dus in meerdere opzichten veel verder dan gegevens en kennis.
Ten eerste, terwijl gegevens en kennis georiënteerd kunnen zijn op een verscheidenheid van lagere oorzaken (schoonheid in kunst, ontwerp in techniek, wet in rechtspraak, enz.), is wijsheid uiteindelijk georiënteerd op de hoogste oorzaak, namelijk God. Als zodanig is zij van toepassing op alles in het leven en oriënteert zij al het andere in het leven, want het leven komt voort uit God.
Ten tweede vereist wijsheid nederigheid en de bereidheid om raad en zelfs berisping te aanvaarden; geen van beide zijn noodzakelijk om gegevens of kennis te verwerven.
Ten derde is wijsheid intrinsiek verbonden met deugdzaamheid en dus niet alleen met hoe we over het leven denken, maar ook met hoe we het leven leiden. Gegevens en kennis kunnen abstracties blijven in de geest. Maar wijsheid moet noodzakelijkerwijs vlees worden. Het is een staat van zijn. Zij ziet verder dan de horizon en begrijpt datgene wat gegevens en kennis nooit volledig kunnen bevatten, maar slechts beschrijven.
Tenslotte moet wijsheid bezield zijn door liefde – liefde voor het leren, voor het leven, voor de mens en uiteindelijk voor God. Veel mensen hebben nauwkeurige gegevens en kennis in hun hoofd, maar als het hun aan wijsheid ontbreekt, lopen zij het gevaar die te misbruiken, omdat zij niet verankerd zijn in de liefde voor iets dat groter is dan zijzelf, want zoals de H. Paulus opmerkte: “Kennis zwelt op, maar liefde bouwt op.” Het bezitten van gegevens en kennis kan tot arrogantie leiden. Het bezitten van wijsheid leidt tot het tegendeel.
Hoewel dit geen uitputtende behandeling van wijsheid is, geeft het ons genoeg om in grote lijnen aan te geven wat een wijs mens kenmerkt volgens vele grote geesten door de geschiedenis heen. Om een wijs persoon te zijn, moet iemand – op zijn minst – iemand zijn die:
1. God vreest en respecteert;
2. Zijn onvolmaaktheden en beperkingen nederig erkent;
3. Luistert naar de correcties en de raad van autoriteiten, ouderen en diegenen met meer ervaring;
4. Dit alles aanwendt met het doel een deugdzaam leven te leiden.
Dit zijn de vier principes die ten grondslag liggen aan deze ‘Tijdloze Wijsheid’ column, die tot doel heeft de wijsheid van grote geesten uit de hele wereld en uit de hele geschiedenis van de mensheid toe te passen op het moderne leven – zelfs als, of misschien vooral als, ze in strijdt is met onze eigen opvattingen en veronderstellingen.
De reden is eenvoudig en werd 3000 jaar geleden perfect verwoord door koning Salomo: “Gelukkig is de man die wijsheid vindt en de man die inzicht verkrijgt, want de winst ervan is beter dan de winst van zilver en de opbrengst ervan is beter dan goud.”
Joshua Charles is een voormalig speechschrijver voor het Witte Huis voor Vice President Mike Pence, No. 1 New York Times bestseller auteur, een historicus, schrijver/ghostwriter, en openbaar spreker. Hij was historisch adviseur voor verschillende documentaires en publiceerde boeken over onderwerpen variërend van de Founding Fathers, tot Israël, tot de rol van het geloof in de Amerikaanse geschiedenis, tot de impact van de Bijbel op de menselijke beschaving. Hij was de senior redacteur en conceptontwikkelaar van de “Global Impact Bible,” gepubliceerd door het in D.C. gevestigde Museum of the Bible in 2017, en is als geleerde verbonden aan het Faith and Liberty Discovery Center in Philadelphia. Hij is een Tikvah en Philos Fellow en heeft in de hele VS gesproken over onderwerpen als geschiedenis, politiek, geloof en wereldbeeld. Hij is concertpianist en heeft een master in overheid en een graad in rechten. Volg hem op Twitter @JoshuaTCharles of kijk op JoshuaTCharles.com.
De standpunten in dit artikel zijn de mening van de auteur en komen niet noodzakelijk overeen met de standpunten van The Epoch Times.
Origineel gepubliceerd door The Epoch Times (04/03/2021): Timeless Wisdom: Better Than Gold
