De timmerlieden hadden tot nu toe alleen in leerboeken dit indrukwekkende timmerwerk gezien. Zelfs hun Japanse meester-timmerman, met zijn 50 jaar ervaring in het vak, had nog nooit zulk ouderwets vakmanschap gezien – niet in de praktijk, in ieder geval. Ze onderzochten de houten constructie van een 95 jaar oude kominka (of traditioneel Japans huis) met twee verdiepingen en vonden geen enkele spijker die het werk bevestigde.
Dylan Iwanuki, 26 jaar, gaat vaak van de ene bouwplaats naar de andere om te werken aan oude traditionele Japanse bouwprojecten zoals kominka’s en heiligdommen. Deze kominka was eigendom van een eigenaar van een bouwbedrijf en werd daarna verlaten en verkocht aan een stoelenontwerper, Taka Yoshino, die het wilde omtoveren tot een stoelenmuseum, compleet met een café met uitzicht op de berg Fuji.
En daar kwamen Iwanuki en zijn team om de hoek kijken. Hun missie was om de kominka van zijn huidige locatie in Saitama, vlakbij Tokio, eerst naar hun werkplaats te verplaatsen – waar veel van hun ontdekkingen en verkenningen zouden plaatsvinden. Daarna zouden ze hem afleveren bij de Yamanashi Prefectuur om hem weer in elkaar te zetten.
Aanvankelijk was het verbluffende schrijnwerk van de kominka grotendeels verborgen achter de gemoderniseerde buitenkant. Pas toen de deconstructie begon, raakten de timmerlieden helemaal gefascineerd. Eerst moesten ze uitzoeken hoe de verbindingen in elkaar pasten, wat ondanks al hun ervaring een moeilijke taak zou zijn, want hoe werk je aan iets dat je niet kunt zien?
“Aan de buitenkant is het schrijnwerk verborgen en dus moesten we uitzoeken hoe het met elkaar verbonden was, zodat we wisten hoe we het uit elkaar moesten halen,” vertelde Iwanuki, een praktiserende Japanse timmerman uit Saitama, aan The Epoch Times. “Dat was voor mij persoonlijk ook erg fascinerend.”
Hij onthulde wat van de geschiedenis achter het vak. Vroeger, toen spijkers met de hand moesten worden gesmeed en duur waren, vonden Japanse timmerlieden manieren om hout samen te binden en zelfs vast te zetten door middel van ingewikkelde systemen van in elkaar grijpende verbindingen en wiggen. Dergelijke systemen konden hetzelfde aanhaaleffect bereiken als moderne schroeven en er waren helemaal geen metalen bevestigingsmiddelen nodig. In die tijd waren er geen elektrische gereedschappen, dus al het werk werd met de hand gedaan. Dat verklaart waarom op maat gemaakte kominka’s tegenwoordig zo duur zijn.
“Slechts een selecte groep of een kleine groep klanten is bereid om zoveel geld of tijd uit te geven om dat soort werk te doen,” zei Iwanuki. “Het bestaat nog steeds, maar het is gewoon niet gebruikelijk. Tegenwoordig zijn er efficiëntere manieren van bouwen of goedkopere methoden,” voegde hij eraan toe.
Het team dook in leerboeken over traditioneel Japans timmerwerk om de puzzel op te lossen en de verbindingen te ontsluiten. Iwanuki documenteerde hun gezamenlijke onderzoeksproject door foto’s en video’s te maken en deze te posten op zijn Instagram, waar verborgen juweeltjes van verloren gegane ambachten vaak viraal gaan. Een voorbeeld dat ze tegenkwamen was een verbinding die bekend staat als “shachi sen tsugi”, waarbij wiggen worden gebruikt om twee in elkaar grijpende stukken strak tegen elkaar aan te trekken en op hun plaats te houden. Dit werd gebruikt voor horizontale overspanningen langs de randen van dakranden direct boven de dakspanten rondom het dak. De verbinding kon worden gedemonteerd door de wig te verwijderen.
De timmerlieden ontdekten een andere verbinding op een plek die ze niet verwachtten omdat deze niet lastdragend was, namelijk in de vloerdorpels, die horizontaal direct boven de grond of betonnen fundering liggen. Deze verbinding, die “okkake daisen tsugi” wordt genoemd, bestaat uit twee stukken die in elkaar schuiven, de ene overlappend op de andere, vastgemaakt door twee houten pennen die ze vastzetten. Dit werd ook gevonden in balken, want het is extreem sterk.
Een van de lastigere exemplaren die ze vonden was een hoekverbinding die “hako dome” wordt genoemd en waarbij slechts een enkele verticale naad zichtbaar is langs het verstek (de hoek) aan de buitenkant. Een veel ingewikkelder systeem lag ongezien binnenin met twee wiggen die in de binnenhoek waren gestoken om spanning te creëren die het geheel vastzette. Deze wiggen werden er met een tang uitgehaald voordat de verbinding werd losgemaakt – op een manier die op de een of andere manier zo bevredigend was om naar te kijken.
(Met dank aan Dylan Iwanuki)
Hoewel het geen deel uitmaakt van het huidige project, heet een van de meest complexe Japanse soorten schrijnwerk die Iwanuki is tegengekomen “kawai tsugite”. Deze unieke verbinding kan door elkaar worden aangebracht om drie verschillende hoeken te vormen, waaronder twee verschillende soorten ellebogen of een rechte lijn. Onnodig te zeggen dat deze viraal ging.
(Met dank aan Dylan Iwanuki)
De timmerlieden moesten heel voorzichtig te werk gaan bij de demontage, die ongeveer twee maanden in beslag nam. Veel van de balken aan de binnenkant bestonden uit onafgewerkte boomstammen die voor een rustieke uitstraling zorgden, terwijl de rest gewoon een houten geraamte was. Elk stuk werd zorgvuldig gecatalogiseerd met labels met coördinaten op de x-, y- en z-as voordat het naar de werkplaats werd vervoerd.
Eenmaal verscheept gingen de timmerlieden aan de slag om stukken te repareren die beschadigd waren door ouderdom of termieten of die kromgetrokken of verdraaid waren door de tijd of het weer. Soms moesten ze helemaal nieuwe stukken maken om met de oude te kunnen combineren. Het was tijdens dit proces dat ze echt versteld stonden van het vakmanschap van hun voorouders; na al die tijd was het zo strak gebleven en zo schoon en precies dat ze vol ontzag waren.
Iwanuki zelf voelde zich verplicht om hun werk te eren door iets te maken dat zij waardig zouden vinden. Hij wilde hen niet in verlegenheid brengen of onteren met slecht of ondermaats werk. Hij beschreef het proces van het combineren van oud en nieuw als “communiceren met de timmerlieden uit het verleden”.
“Om hun werk te zien en te zien wat ze hebben achtergelaten, geeft je het gevoel dat je zelf ook goed werk achterlaat,” zei Iwanuki. “Ik denk dat dat de grootste ervaring was.”
Toen alle reparaties klaar waren – die ongeveer zes maanden in de werkplaats duurden, soms met tijdelijke montagewerkzaamheden – werden de stukken overgebracht naar de prefectuur Yamanashi, waar de wederopbouw begon. Dat duurde ongeveer negen maanden en omvatte de installatie van een volledig nieuw interieur dat voldeed aan de moderne normen. “Ongeveer tachtig procent van de originele oude onderdelen bleven bewaard in het gebouw,” zei Iwanuki. Ook zou niet al het oude worden verstopt in het nieuwe stoelenmuseum, maar worden tentoongesteld waar dat mogelijk was.
Tegenwoordig heet de kominka Chair Laboratory, een soort quasi-avant-garde, interactief museum dat niet alleen een eerbetoon is aan de uitmuntendheid van traditioneel Japans timmerwerk, maar ook aan het ontwerp van moderne stoelen. Op de hoofdverdieping staan zo’n 300 prachtige meubelstukken uit de hele wereld tentoongesteld. Er is een aparte studio voor stoelhoutbewerking waar kenners in kunnen zitten en ze kunnen uitproberen, plus een bovenverdieping waar bezoekers Fujisan kunnen bewonderen onder het genot van een cappuccino.
Origineel gepubliceerd op The Epoch Times (27 juni 2023): Japanese Carpenters Discover Jaw-Dropping Wood Joints in 95-Year-Old House Built With No Nails
