Elk jaar halverwege november passeert de aarde een gebied in de ruimte dat bezaaid is met stukjes kosmisch puin die gewoonlijk als lucifers aan de nachtelijke hemel oplichten. De overblijfselen van de komeet 55P/Tempel-Tuttle manifesteren zich als een stroom ruimtestof, gesteente en bevroren gas die door het zonnestelsel trekt. Als deze de atmosfeer van de aarde binnendringen, ontstaat een pyrotechnisch spektakel dat een meteorenregen wordt genoemd en soms uitmondt in een overvloedige, zelfs sublieme meteorenstorm.
Deze bijzondere meteorenregen in november heet de Leoniden, zo genoemd omdat hij lijkt te ontstaan vanuit een punt in het sterrenbeeld Leeuw. Als je deze hemelse lichtshow wilt meemaken, heb je nog een paar dagen voordat ze haar hoogtepunt bereikt.
Hoe de Leoniden spotten
De Leoniden zijn al begonnen – ze duren van 3 november tot en met 2 december – maar zullen naar verwachting in de avond van 17 tot en met de ochtend van 18 november hun hoogtepunt bereiken. Er is dus nog genoeg tijd om meteoren te zien.
Onder ideale omstandigheden kan men tot 15 meteoren per uur verwachten. Op 17 november is er een dikke, afnemende maansikkel, dus er zou voldoende duisternis moeten zijn om het nodige contrast te bieden om ze te zien. Probeer een vrij uitzichtpunt te vinden zonder stadslicht.
Waar je ook woont, de beste tijd om de Leoniden te zien is tussen de late avond en het opkomen van de maan. De “radiant” van de meteorenregen – het punt waaruit vallende sterren lijken te komen – bevindt zich precies in het midden van de manen van Leo de leeuw, om precies te zijn net boven de ster Algieba. De radiant komt op rond middernacht en verschijnt het hoogst aan de hemel bij zonsopgang.
Men hoeft niet precies naar de radiant te kijken om meteoren te zien, integendeel. Je zult er niet veel zien verschijnen, omdat ze vanaf dat punt naar buiten uitstralen. Ze kunnen overal aan de nachtelijke hemel worden waargenomen en zijn het best zichtbaar op ongeveer 30 graden van hun punt van oorsprong. Maar waarom lijken ze allemaal uit één punt te komen? Waarom hebben ze een radiant?
Waar meteoren vandaan komen
De Leoniden worden, net als andere meteorenregens die jaarlijks op verschillende tijdstippen in het jaar voorkomen, in verband gebracht met hun specifieke moederkomeet, die voortdurend stromen brokstukken afwerpt langs zijn elliptische baan rond de zon (en die overvloediger wordt tijdens zijn dichtste nadering tot de zon).
Die brokstukken bewegen zich in vrijwel dezelfde richting als de komeet die ermee overeenstemt; daarom lijken de vallende sterren, telkens als de aarde door een van deze stromen brokstukken gaat, allemaal uit hetzelfde punt te komen. Door een truc van het perspectief lijkt het alsof ze samenkomen: net zoals een paar evenwijdig lopende treinsporen aan de horizon lijken samen te komen, lijken meteoren die evenwijdig reizen uit de radiant te komen.
Over kometen gesproken: de moederkomeet van de Leoniden, 55P/Tempel-Tuttle, werd zo genoemd omdat hij rond dezelfde tijd door twee verschillende astronomen onafhankelijk van elkaar werd ontdekt. Op de avond van 19 december 1865 nam William Tempel van het observatorium van Marseille in Frankrijk hem voor het eerst waar aan de noordelijke hemel, onder de Poolster. 17 dagen later, op de avond van 5 januari 1866, werd hij opnieuw waargenomen door Horace Tuttle van het Harvard College Observatory. Omdat de tweede ontdekking onafhankelijk was, werd de naam van Tuttle toegevoegd.
Op basis van toenmalige berekeningen van de komeet schatten astronomen dat deze over 33,17 jaar zou terugkeren, na het voltooien van zijn moeizame baan rond de zon. Met de ontdekking van 55P/Tempel-Tuttle concludeerden astronomen ook dat de meteorenregens en stormen die jaarlijks in deze tijd van het jaar voorkomen, afkomstig waren van de komeet.
In 1833 waren sterrenkijkers getuige van een van de beroemdste meteorenstormen uit de moderne geschiedenis, waarbij meer dan 100.000 Leoniden per uur op de aarde neerregenden, waardoor sommige waarnemers een sterk gevoel kregen dat de aarde door de ruimte reisde en een stroom kosmisch afval doorspoelde. Sindsdien hebben meteorenliefhebbers elke 33 jaar naar boven gekeken, op zoek naar de Leonidenstormen. In de jaren 1866 en 1867 zorgden de Leoniden voor meer spectaculaire stormen.
Na de ontdekking van de komeet verwachtten astronomen en sterrenkijkers dat november 1899 een groot spektakel zou worden – de terugkeer van de komeet werd ondergeschikt gemaakt aan het vooruitzicht van een Leonidenstorm, waar veel van werd verwacht. Het werd echter een grote publieke teleurstelling in de astronomie toen de storm uitbleef.
Er waren geen grote Leonidenstormen meer tot 17 november 1966, toen waarnemers in het zuidwesten van de Verenigde Staten 40 tot 50 meteoren per seconde in een tijdsbestek van 15 minuten konden waarnemen. De terugkeer van de komeet in 1998 (toen hij zichtbaar werd met een verrekijker) werd gevolgd door een duizelingwekkende meteorenstorm van 1999 tot 2001. De komeet zal naar verwachting begin 2031 terugkeren, mogelijk met een Leonidenstorm als beloning.
De Leoniden van dit jaar zullen naar verwachting minder een leeuw en meer een lam zijn. Maar als je op de avond van 17 november naar boven kijkt, kan de sterrenhemel rond het sterrenbeeld Leeuw een paar opmerkelijke vallende sterren opleveren.
Gepubliceerd door The Epoch Times (10 november 2022): Leonid Meteor Shower Expected to Rain Down on Earth on Night of Nov. 17—Here’s What You Need to Know
