Commentaar
Het Belt and Road Initiative (BRI) van Xi Jinping had al problemen voordat Italië begon te praten over terugtrekking uit het plan. Nu zal het verlies van Rome een bijzonder harde klap toebrengen aan dit eens zo ambitieuze project. Ondertussen hebben het Witte Huis van Biden en India een plan aangekondigd voor een handelscorridor die spoor- en zeeroutes zal aanleggen om Azië met het Midden-Oosten en Europa te verbinden, met andere woorden, een alternatief voor China’s BRI.
Het doel van Peking om de BRI te gebruiken als een middel om zijn wereldwijde economische en diplomatieke bereik uit te breiden lijkt ver achter te blijven bij de ambities die Xi er nog niet zo lang geleden toe aanzetten om het te omschrijven als het “project van de eeuw”.
Rome heeft nog geen definitief besluit genomen. Toen tijdens de recente G20-bijeenkomsten in India de Italiaanse premier Giorgia Meloni ernaar werd gevraagd, vertelde ze aan de media dat haar regering nog niet tot een definitief besluit was gekomen. Italië heeft tot december de tijd, want de afspraken die zijn gemaakt toen Italië zich in 2019 aansloot bij het BRI worden volgend jaar automatisch verlengd, tenzij Rome formeel aankondigt zich terug te trekken. Als Italië zich terugtrekt, wat waarschijnlijk is, verliest het het BRI van China het enige lid dat ook deel uitmaakt van de G7.
In diplomatieke kringen wordt gespeculeerd dat Washington druk heeft uitgeoefend op de Italianen om zich terug te trekken. Misschien is er enige druk uitgeoefend. Italië wordt volgend jaar immers roterend voorzitter van de G7. Maar als Washington druk heeft uitgeoefend, hebben noch Washington noch Rome dat toegegeven. Het enige wat de Italiaanse regering heeft gezegd, is dat het lidmaatschap haar economie niet voldoende ten goede is gekomen en dat Italië verder vastbesloten is om vriendschappelijke handels- en diplomatieke betrekkingen met China te onderhouden.
Tijdens de G20 hebben Meloni en de Chinese premier Li Qiang gezamenlijk hun intentie uitgesproken om “de dialoog tussen Rome en Peking te consolideren en te verdiepen”. Toch zou het onderhouden van goede relaties na een terugtrekking uit het BRI volgens Washington anderen kunnen aanmoedigen om hun banden met de regeling te verbreken.
Het waarschijnlijke vertrek van Italië is niet het enige probleem van het BRI. Veel andere leden vinden de afspraken lastig. Vanaf het begin heeft het BRI altijd een maffia-achtige sfeer gehad. Peking benaderde behoeftige landen in Azië, Afrika, Latijns-Amerika, het Midden-Oosten en de periferie van Europa en bood leningen aan voor belangrijke infrastructuurprojecten – havens, spoorverbindingen, dammen, wegen en dergelijke.
Chinese staatsbanken zouden de financiering regelen en Chinese aannemers zouden de projecten uitvoeren en na voltooiing beheren. Als het gastland niet betaalde, werden de projecten eigendom van China. Hoe dan ook, Peking kreeg invloed en een aanzienlijke hefboomwerking op de landen die zich lieten betrekken. Sinds Xi in 2012 aan de macht kwam, heeft China voor meer dan $1 biljoen aan dergelijke leningen verstrekt in zo’n 150 landen, waarmee China de grootste officiële schuldeiser ter wereld is geworden.
Na verloop van tijd hebben veel BRI-klanten de eenzijdige aard van deze afspraken ingezien. Een groot deel van het probleem is dat de projecten die in het kader van het BRI worden gerealiseerd eerder om politieke en diplomatieke dan om economische redenen zijn gekozen. Veel van deze inspanningen waren altijd al economisch dubieus, en nu is het duidelijk dat deze projecten niet genoeg kunnen verdienen om de leningen te ondersteunen. In Sri Lanka bijvoorbeeld, zelfs voordat de COVID-19 pandemie de handel stillegde, zag de door het BRI gebouwde haven nooit het verkeer dat nodig was om aan de voorwaarden van de lening te voldoen. Deze leningen zijn slecht geworden. Andere leningen zijn dat ook, zelfs wanneer de betrokken Chinese staatsbanken nalaten een dergelijke verklaring af te leggen.
Soortgelijke dingen gebeuren in het hele programma. Pakistan, een van de grootste BRI-deelnemers, is zo ver achtergebleven bij zijn verplichtingen dat het zich tot het Internationaal Monetair Fonds heeft moeten wenden voor hulp. Vooral de leningen in Afrika lijken wankel. Economen van de Wereldbank schatten dat ongeveer 60 procent van alle BRI-leningen nu betrekking heeft op landen in financiële nood.
Lange tijd weigerde Peking de financiële problemen te erkennen. Chinese bankiers hadden Peking lang geleden al gewaarschuwd voor de financiële en economische levensvatbaarheid van BRI-regelingen. Sommige van deze bankiers waren zo bezorgd dat ze erop aandrongen dat Peking verschillende leningen de naam ‘beleidsgebonden’ gaf om duidelijk te maken dat de beslissing om te lenen van Peking kwam en niet van het management van de banken. Ambtenaren oefenden druk uit op bankiers om elke verwijzing naar slechte of mislukte leningen te vermijden. In plaats daarvan werden de banken aangemoedigd om de kredietnemers overeind te houden door de looptijd van de leningen te verlengen, wat in bankjargon cynisch ‘verlengen en doen alsof’ wordt genoemd.
Peking weigerde mee te werken aan Westerse pogingen via de Club van Parijs van de G20 om opnieuw te onderhandelen over leningen in moeilijkheden. Ongetwijfeld wilde het Chinese leiderschap voorkomen dat er op pijnlijke wijze zou worden toegegeven dat de BRI-leningen problemen hadden, maar door samenwerking te weigeren zou de terugbetaling aan China voorrang hebben gekregen op anderen, mocht een mislukking onvermijdelijk zijn.
Nu de Chinese staatsbanken ook te maken hebben met enorme wanbetalingen van binnenlandse projectontwikkelaars, zoals Evergrande, heeft Peking zich gerealiseerd dat het BRI misschien wel net zo’n ondraaglijke last is voor China als voor de klantstaten. In het verleden, toen de Chinese economie met sprongen groeide, kon Peking de wanbetalingen misschien met eigen middelen dekken, maar dat is nu niet meer het geval.
Peking staat nu veel meer open voor gesprekken over schuldsanering. Er zijn al onderhandelingen gestart tussen Peking en Tsjaad, Ethiopië en Zambia. De Chinese autoriteiten hebben zich zelfs aangesloten bij internationale groepen, zoals de Club van Parijs, om een zogenaamd ‘gemeenschappelijk kader’ uit te werken om met deze staatsleningen om te gaan, of ze nu deel uitmaken van het BRI of niet. Xi heeft zijn retoriek zeker veranderd. Hij beschrijft het BRI nu als “steeds complexer” en met behoefte aan sterkere risicocontroles en samenwerking.
De voorgenomen terugtrekking van Italië is niet alleen slecht vanwege de prominente rol van die economie, maar het benadrukt ook alle problemen rond het BRI voor China en zijn klantstaten. Het wordt zeker niet langer beschouwd als het “project van de eeuw”, noch in Peking noch elders. Politieke en diplomatieke vereisten zullen het plan nog wel even in leven houden. Maar het ziet ernaar uit dat het BRI zal krimpen, ongetwijfeld tot vreugde van de Chinese bankiers en het ministerie van Financiën, maar niet van Xi.
De meningen in dit artikel zijn de meningen van de auteur en komen niet noodzakelijk overeen met die van The Epoch Times.
Gepubliceerd door The Epoch Times (4 oktober 2023): China’s Belt and Road Suffers Another Setback
