Wat is de wil van de hemel? We hebben misschien wel eens gehoord dat we de wil van de hemel moeten volgen, maar wat betekent dat? Voor mij voelt die vraag een beetje als godslastering aan. In mijn menselijke gedachten over de hemel heb ik wellicht onbedoeld geen respect voor de werkelijke grootsheid ervan.
Daarmee wil ik niet zeggen dat we niet zouden moeten nadenken over wat het betekent om ons te gedragen alsof we wezens zijn van of op weg naar de hemel. Ik stel wel voor om die gedachte gepaard te laten gaan met een hoog niveau van oprechte vroomheid en respect.
Dit gezegd hebbende, moest ik denken aan een schilderij dat ik de afgelopen tien jaar regelmatig heb gezien. “De Maagd met Engelen” van William Bouguereau, was voor mij aanleiding om na te denken over de wil van de hemel.
Bouguereau exposeert op de Salon van 1881
Rond 1880, kreeg Bourguereau grote bekendheid in de Parijse kunstwereld. Zijn technisch vermogen tot compositie en het schilderen van schilderijen bracht hem tot grote hoogte. Hij werd gekozen tot vicevoorzitter van de Société des Artistes Françaises, een nieuw opgericht comité van kunstenaars dat de toekomstige salons organiseerde en er de regels voor opstelde.
Een Salon was de officiële, jaarlijkse kunsttentoonstelling van de Académie des Beaux-Arts in Parijs. Volgens het boek “William Bouguereau: His Life and Works” door Damien Bartoli en Frederick C. Ross, was de Salon “het belangrijkste Parijse evenement van het jaar.” De eerste Salon die door de Société des Artistes Françaises werd georganiseerd was de Salon van 1881, waar Bouguereau’s schilderij “De Maagd met Engelen” werd tentoongesteld.
In de tijd dat Bouguereau het religieuze thema “De Maagd met Engelen” schilderde, werden de impressionistische schilders steeds populairder. Velen van hen hadden een afkeer van Bouguereau en zijn kunst. Een online biografie van Bouguereau stelt dat, “Degas en zijn naaste medewerkers” bijvoorbeeld “de term ‘Bouguereauté’ gebruikten in een afkeurende context, om elke artistieke stijl te beschrijven die afhankelijk was van gladde en onnatuurlijke oppervlakken.” Hiermee wordt aangegeven dat de impressionisten meer geïnteresseerd waren in het weergeven van de “indrukken” van de natuur op hun zintuigen, dan het streven van Bouguereau naar perfectie en idealisme.
Desondanks bleef Bouguereau tijdens zijn leven populair bij het grote publiek en de artistieke elite. Bartoli en Ross delen de reactie van kunstcriticus Edouard Thierry op “De Maagd met Engelen” op de Salon van 1881:
“Het hele tafereel ademt tederheid. Wat kan ik zeggen? Kijk elders en je zult nergens zoveel charme vinden als in de verering en liefde voor dit goddelijke wezen, in wat het meest menselijk is in deze heiligheid, in wat het meest eenvoudig en het meest bescheiden is.”
“De Maagd met Engelen” is een schilderij dat vandaag de dag nog steeds populair is. Volgens Bartoli en Ross “brak dit verbazingwekkende religieuze werk eigenhandig een aantal bezoekers- en populariteitsrecords toen het in 2006 werd tentoongesteld in het Getty Museum in Malibu, CA”.
De Maagd met Engelen
In ”De Maagd met Engelen” is de Maagd Maria afgebeeld met het kindje Jezus aan de linkerkant van de compositie. Maria zit op een bank die van Korinthisch ontwerp lijkt te zijn, de meest sierlijke en laatste ontwerpstijl van de klassieke Grieks-Romeinse architectuur. Zij houdt Jezus op haar schoot en beiden zijn in een diepe slaap.
De Maagd Maria is gekleed in de voor haar typerende kleuren rood, wit en blauw. Het wit kan haar zuiverheid voorstellen, het blauw haar verbinding met de hemel en het rood zowel haar liefde als het offer van haar zoon.
De Maagd Maria en Jezus worden vergezeld door drie engelen, gekleed in wit en goud, wat, samen met hun vleugels, aangeeft dat het hemelse wezens zijn. De drie engelen spelen muziek voor het slapende paar en kijken liefdevol naar het Christuskind.
De groep figuren is alleen, in een rustige en natuurlijke omgeving. De Maagd Maria rust met haar rug tegen een boom, het gebladerte op de achtergrond verhult gedeeltelijk een rustig wateroppervlak rechtsboven in de compositie.
We krijgen de indruk dat deze engelen een serenade brengen aan de slapende Maagd Maria en het kindje Jezus in een rustgevende, kalme, mooie, aardse omgeving.
De viering en de wil van de hemel
Welke suggesties geeft dit schilderij over de wil van de hemel?
Als eerste, de Maagd Maria draagt wit over haar hoofd en schouders, blauw bedekt haar lichaam en we zien rood over haar onderarmen en aan de zoom. Het wit over haar hoofd en schouders suggereert volgens mij dat haar geest en hart zuiver zijn. Het blauw op haar lichaam suggereert dat haar maagdelijk lichaam zuiver is en in verbinding staat met de hemel.
Het rood op haar onderarmen suggereert dat haar liefde moet overeenstemmen met wat ze kan opofferen, dat wil zeggen, wat ze kan opgeven. Ze houdt nu vast aan Jezus, maar op een gegeven moment is ze voorbestemd om datgene los te laten waar ze het meest aan gehecht is: haar zoon. Hun positie lijkt op die van de Pietà, het beeld waarin de Maagd Maria het levenloze lichaam van haar zoon vasthoudt.
In relatie tot Jezus is de Maagd Maria meer naar de engelen gericht, wat suggereert dat zij haar geest, hart en lichaam aan de hemel toevertrouwt. Met andere woorden, de maagd Maria vertegenwoordigt zuiverheid van geest, hart en lichaam, die in hun onschuld verbonden zijn met de hemel. Haar geest, hart en lichaam worden niet in beslag genomen door verlangens naar aards genot of macht.
Interessant genoeg rusten de twee figuren op een bank die is gemaakt in de Grieks-Romeinse bouwstijl van de Korinthische orde, die de laatste bouworde zou zijn geweest vóór de geboorte van Jezus. De stad Korinthe, waarnaar de bouwstijl is vernoemd, zou ook een centrum van het vroege christendom worden. Het feit dat de twee hier rusten, lijkt te verwijzen naar de veranderingen die Jezus in Rome teweeg zal brengen.
Jezus is naakt en zijn handen zijn voor zijn borst geklemd. Deze afbeelding suggereert dat hij naar de aarde is gekomen met niets: Hij wordt aan ons voorgesteld in zijn naakte waarheid. Is dit ook een voorstelling van zuiverheid – dat onze naakte waarheid gescheiden is van onze aardse bezittingen?
Maar waarom slapen zij? De lichaamstaal van de Maagd Maria en Jezus is complementair aan de sereniteit van de natuurlijke omgeving om hen heen. Alles is afgebeeld als sereen, kalm en zuiver. Zijn de slapende figuren representatief voor een vredig en rustig gemoed? Zijn de staat van zuiverheid en mededogen die de Maagd Maria en Jezus symboliseren, voorlopers van deze kalme sereniteit?
De engelen spelen muziek voor hen terwijl ze slapen. Geven de engelen daarmee een eerbetoon aan deze moeder en dit kind, die door hun zuiverheid een rustig en sereen gemoed en hart hebben verkregen? Of vertegenwoordigen zij de wil van de hemel, die ons leven alleen kan begeleiden wanneer wij ophouden onze eigen bedoelingen op te dringen aan ons eigen leven en dat van anderen (een situatie die ook ontstaat wanneer we slapen, omdat we in onze slaap geen opzettelijke handelingen verrichten om onze verlangens veilig te stellen of ons te bemoeien met het leven van anderen)? Of beide?
Dit schilderij heeft mij aan het denken gezet over het belang van een zuiver hart, lichaam en geest, om de kalme sereniteit van de hemel te kunnen ervaren. Misschien wordt deze serene rust niet bereikt door opzettelijke kracht, maar door op te offeren wat wij belangrijk vinden en ons in plaats daarvan te laten leiden door de wil van de hemel. Is het door deze kalmte dat wij de muziek van de hemel kunnen horen en erdoor geleid kunnen worden?
De traditionele kunsten bevatten vaak spirituele voorstellingen en symbolen waarvan de betekenissen, in ons huidige bestaan, verloren kunnen gaan. In onze serie “ Op zoek naar wat traditionele kunst ons hart te bieden heeft,” interpreteren we beeldende kunst op manieren die ons, vandaag de dag, een moreel inzicht kunnen geven. We gaan er niet van uit dat we absolute antwoorden kunnen geven op vragen waar al generaties lang mee geworsteld wordt. Toch hopen we dat onze vragen zullen inspireren tot een reflectieve reis, op weg naar een voor ons authentiek, compassievol en moediger leven als mens.
Origineel gepubliceerd door The Epoch Times (18 juli 2021): Aligning With the Will of Heaven: ‘The Virgin With Angels’
