Soms houden we ons stevig vast aan de dingen in ons leven. Om lijden en tegenspoed te vermijden, denken we misschien dat het verstandig is om zoveel mogelijk rijkdom te vergaren en te hamsteren. Maar in werkelijkheid kunnen we, door ons te richten op wat we missen of bang zijn te missen, onszelf vele slapeloze nachten bezorgen.
Onlangs kwam ik een schilderij tegen van Edward Robert Hughes, getiteld “Bertuccio’s bruid”, waarop een groots gebaar van bereidwillige opoffering te zien is. Volgens het verhaal van Bertuccio schuilt er grote wijsheid in liefdadig en vreugdevol geven.
Het verhaal van Bertuccio
Het verhaal van Bertuccio wordt verteld in “De nachten van Straparola” van Giovanni Francesco Straparola, die schrijver was tijdens de Italiaanse Renaissance. Om het schilderij van Hughes van dichtbij te kunnen bekijken, moeten we eerst het verhaal van Bertuccio kennen.
Bertuccio was 15 jaar oud toen zijn vader stierf. Zijn vader liet hem een kleine erfenis na, maar Bertuccio kon op 25-jarige leeftijd slechts over 300 dukaten van zijn erfenis beschikken. Toen hij 25 jaar oud werd, vroeg hij zijn moeder om 100 dukaten van de 300 die hem waren toegestaan. Bertuccio’s moeder gaf hem zijn erfenis, maar ze smeekte de jongen – die niet erg slim was – het geld verstandig te gebruiken, anders zouden ze nog armer worden.
Bertuccio en de vermoorde man
Bertuccio nam het geld en ging op weg. Hij kwam een moorddadige dief tegen die het dode lichaam sloeg van een man die hij had beroofd en gedood. Bertuccio kwam tussenbeide en bood aan de dief te betalen voor het lichaam van de dode man. De dief stemde toe het lichaam af te staan voor 80 dukaten. Bertuccio bracht het lichaam naar een kerk en bood zijn resterende 20 dukaten aan om het lichaam fatsoenlijk te begraven.
Toen hij thuiskwam, vroeg zijn moeder hem wat hij met zijn geld had gedaan en Bertuccio legde uit hoe hij het had gebruikt. Zijn moeder werd boos op hem. Bertuccio echter, die vond dat hij juist gehandeld had, bleef ondanks haar boosheid blijmoedig.
Bertuccio en de prinses
Al snel vroeg Bertuccio zijn moeder om de laatste 200 dukaten van zijn erfenis. Zijn moeder, die geen vertrouwen in hem had en terughoudend was, zei hem boos dat hij zijn geld moest nemen en nooit meer thuis mocht komen. Onverschrokken troostte hij haar en zei dat hij het deze keer goed met het geld zou omgaan.
Bertuccio ging weer op weg en zag twee soldaten vechten om een meisje dat zij gevangen hadden genomen. Bertuccio kwam weer tussenbeide en zei tegen de soldaten dat hij de vrijheid van het meisje wel wilde kopen voor 200 dukaten. De twee soldaten gingen akkoord en verdeelden het geld onder elkaar.
Bertuccio nam het meisje mee naar zijn huis om zijn moeder te ontmoeten. Hij vertelde haar dat hij zijn 200 dukaten had uitgegeven voor de vrijheid van het meisje en dat het meisje en zijn moeder nu vriendinnen konden worden. Zijn moeder was natuurlijk erg boos en wenste hem zelfs dood. Zij geloofde dat hij op een dag de familie zou ruïneren. Maar Bertuccio liet zich niet gek maken door haar woorden en probeerde haar juist te troosten.
De bruiloft en Bertuccio’s offer
Bertuccio en zijn moeder wisten niet dat het jonge meisje prinses Tarquinia was, dochter van de koning van Novarra. De verontruste koning stuurde soldaten om zijn vermiste dochter te zoeken. Zij vonden haar in Bertuccio’s huis en Bertuccio wenste haar geluk toen zij met de soldaten vertrok. Voordat Tarquinia echter Bertuccio’s huis verliet, zei ze hem dat wanneer haar vader haar toestond te trouwen, hij naar het hof moest komen en zich moest legitimeren door zijn rechterhand tegen zijn hoofd te houden. Bertuccio stemde toe.
Spoedig kondigde de koning aan dat Tarquinia zou trouwen en van heinde en verre kwamen huwelijkskandidaten naar het hof om de hand van de prinses op te eisen. Bertuccio sprong onmiddellijk op zijn oude, dunne paard en reed naar het hof. Onderweg kwam hij een rijke edelman tegen, die Bertuccio vroeg waar hij naar op weg was. Bertuccio vertelde de edelman het hele verhaal. Toen hij het verhaal hoorde, dreigde de edelman Bertuccio’s plaats als huwelijkskandidaat in te nemen.
Onverstoord moedigde Bertuccio de edelman aan naar het hof te gaan en wenste hem veel geluk bij het winnen van de genegenheid van de prinses. De edelman, verbaasd over deze reactie, besloot het erop te wagen en Bertuccio zijn nieuwe paard en kleren te geven, op voorwaarde dat Bertuccio ermee instemde de edelman de helft te geven van de geschenken die hij van de koning had ontvangen. Bertuccio stemde toe en hij ging naar het hof.
Bertuccio’s bruid
Met zijn nieuwe paard en kleren viel Bertuccio op tussen de andere huwelijkskandidaten aan het hof. Toen de tijd rijp was, gaf Bertuccio het teken met zijn hand en Tarquinia koos hem tot haar echtgenoot. Het paar kreeg een gelukkig huwelijk.
Op de terugweg naar Bertuccio’s huis kwam het pasgetrouwde stel echter de edelman tegen. De edelman vroeg naar zijn beloning en Bertuccio bood gewillig de helft aan van alles wat hij had ontvangen. De edelman vroeg echter naar de verdeling van Tarquinia. Moesten ze haar in tweeën hakken? Bertuccio vroeg de edelman haar in haar geheel te nemen en haar te laten leven. Daarna bedankte hij de edelman voor zijn goedheid, voordat hij weer aan zijn reis begon.
De edelman was zeer onder de indruk van Bertuccio’s onbaatzuchtige karakter en openbaarde zich als de geest van de man die door de dief was vermoord. Om zijn vriendelijkheid en onbaatzuchtigheid terug te betalen, gaf de edelman grote rijkdom aan Bertuccio, die naar huis reed, naar zijn moeder. Zij, op haar beurt, was uiteindelijk onder de indruk van de rijkdom en de prinses.
Hughes’s ‘Bertuccio’s bruid’
Het schilderij van Hughes toont het moment waarop Bertuccio bereid is de helft van zijn rijkdom aan de edelman af te staan. Centraal staat Bertuccio, wiens warme oranje hemd hem doet afsteken tegen het koele blauw en groen van de achtergrond. Hij knielt op één knie, kijkt omhoog naar de edelman en toont de waardevolle voorwerpen die de rechterbenedenhoek van de compositie innemen.
Omdat zij van kleren wisselden voordat Bertuccio aan het hof kwam, is de edelman gekleed in de versleten kleding van Bertuccio, vol met gaten. De edelman rust apathisch uit tegen een boom. Hij houdt het zwaard vast waarmee hij de prinses in tweeën wil hakken en kijkt neer op Bertuccio.
Links op de achtergrond staat Bertuccio’s nieuwe vrouw, prinses Tarquinia. Zij kijkt angstig toe bij het idee dat zij in tweeën zal worden gehakt. Rechts op de achtergrond kijken de twee paarden uit op het prachtige landschap.
De bescheiden edelman
Het verhaal van Straparola kan ons begrip over adel en rijkdom doen veranderen. Aan de oppervlakte bestaan alle personages in het verhaal in een wereld die tekortschiet. De personages missen allemaal iets: de moeder mist een slimme zoon; het dode lichaam wordt niet gerespecteerd en heeft geen fatsoenlijke begrafenisrechten; de prinses mist haar vrijheid; en de koning mist zijn dochter.
Wat de onfrisse personages betreft ontbreekt het hen niet alleen aan iets, maar zij handelen ook om te pakken wat zij willen. De soldaten willen het meisje ontvoeren en doen dat ook, de dief wil geld en moordt ervoor en de edelman wil de helft van Bertuccio’s rijkdom en stelt voor de bruid in tweeën te hakken.
Bertuccio leeft echter niet op deze manier in de wereld. Hij ziet de wereld niet als gebrekkig en ziet geen noodzaak om ervan te profiteren. In plaats daarvan ervaart hij het leven vanuit een oogpunt van overvloed. Hij wil geven wat hij heeft ten bate van anderen. Veel van de andere personages zijn ongelukkig, maar Bertuccio’s rijkdom komt zowel figuurlijk als letterlijk voort uit zijn vreugdevolle vermogen om los te laten wat schijnbaar van hem is. Hij is materieel en emotioneel rijk omdat hij onbaatzuchtig is.
Interessant is dat Hughes de arme Bertuccio als de rijke afschildert, ook al knielt hij aan de voeten van de edelman en geeft hij de helft van zijn rijkdom weg. Bertuccio is de rijke ondanks het feit dat hij weinig om rijkdom geeft.
Natuurlijk zal de edelman zich openbaren als de geest van de dode en lijkt hij Bertuccio op de proef te stellen om er zeker van te zijn dat hij rijkdom waardig is, maar dit neemt niet weg dat de zachtmoedige Bertuccio wordt afgeschilderd als de rijke edelman en de rijke edelman – die de rol speelt van iemand die iemand in tweeën zou kunnen hakken – is te zien in armoedige kleding en een armzalige mentaliteit. Met andere woorden, de echt rijke persoon is degene die geeft en niet degene die op een slimme manier probeert iemand iets te ontfutselen.
Bertuccio wordt op het moment getoond voordat hij meer ontvangt dan hij weggeeft. Is het schilderij van Hughes een herinnering aan het feit dat een goed karakter wordt beloond en dat we oogsten wat we zaaien? Suggereert Bertuccio’s bescheiden houding dat zijn karakter de oorzaak is van zijn rijkdom? Is Hughes’ afbeelding van Bertuccio een illustratie van een bepaald type adel: een man die bescheiden is in zijn wereldse bezigheden, maar nobel in onbaatzuchtigheid?
Origineel gepubliceerd op The Epoch Times (13 november 2021): The Meek and Selfless Nobleman: ‘Bertuccio’s Bride’
