Door de geschiedenis heen zijn er momenten geweest waarop mensen inzagen dat alles uit elkaar aan het vallen was en het leek alsof de beschaving om hen heen afbrokkelde. Mensen beginnen zich in groepen te organiseren en vallen degenen aan die niet tot hun kring behoren. Het wordt moeilijk om de waarheid te onderscheiden wanneer mensen zich concentreren op het aanvallen van degenen die anders denken.
De waarheid gaat echter vaak verder dan de grenzen van ons beperkte begrip. Gustave Doré’s gravure “Baruch schrijft Jeremia’s profetieën” kan inzicht geven in hoe de waarheid te onderscheiden in tijden van grote onenigheid.
Jeremia, de profeet
Jeremia was een profeet en hervormer tussen 650 v. Chr. en 570 v. Chr. in het Nabije Oosten. Er was een periode van grote overgang tijdens zijn leven: Het dominante Assyrische rijk viel in handen van de Babyloniërs en een Neo-Babylonisch rijk kwam aan de macht.
Jeremia voorspelde dat de Babyloniërs het volk van Juda zouden aanvallen. De koning van Juda, Josia, besloot nieuwe religieuze hervormingen in te voeren, maar deze hervormingen hadden vooral betrekking op religieuze rituelen.
Jeremia probeerde het volk te waarschuwen dat het hervormen van religieuze rituelen hen niet zou redden van de komende rampen die hij voorspelde.
In plaats daarvan riep Jeremia uit dat de mensen berouw moesten tonen voor hun wandaden en uit zichzelf moesten beginnen met echte ethische hervormingen. De mensen moesten Gods weg volgen en hun lot in het leven aanvaarden, hoe moeilijk dat ook leek. Deze boodschap viel echter niet in goede aarde bij het gezag van de Tempel van Jeruzalem en Jeremia werd bedreigd en gevangen genomen.
Jeremia zou later zijn profetieën dicteren aan zijn schrijver Baruch, en Baruch zou ze voorlezen in de Tempel. Na Josia’s dood hoorde zijn zoon, Koning Jojakim, Baruch Jeremia’s profetieën voorlezen uit een boekrol en gaf opdracht de boekrol in stukken te snijden en te verbranden. Jeremia dook onder, maar hield niet op met het dicteren van het woord van God aan Baruch, die het volk van Juda aanmoedigde om op God te vertrouwen en goede mensen te zijn.
Baruch schrijft de profetieën van Jeremia
Doré heeft in zijn gravure voor het Oude Testament Jeremia afgebeeld, terwijl hij dicteerde aan Baruch. De grootte en het contrast tussen licht en donker in de voorstelling van Jeremia maken hem tot het middelpunt. Hij staat rechtop in wat een grot lijkt te zijn, wat suggereert dat Doré Jeremia afbeeldde terwijl hij zich schuilhield. Zijn gewaad met capuchon bedekt zijn hoofd terwijl hij omhoog kijkt naar het licht dat op hem neerdaalt.
Jeremia houdt één hand op zijn borst en legt de andere op het hoofd van Baruch. Baruch knielt voor Jeremia. Hij kijkt op en luistert ijverig naar Jeremia terwijl zijn hand zich gereed maakt om de woorden van de profeet op te schrijven.
De achtergrond lijkt donker en geïsoleerd. De gestructureerde wanden en de grond van de grot contrasteren met de gladde, vloeiende gewaden van de figuren. Het contrast van de figuren met hun omgeving benadrukt hun belang in de compositie.
Hart en geest naar het Goddelijke licht van de waarheid
Doré vertelt ons zoveel met zijn afbeelding van Jeremia. Jeremia heeft een licht dat van bovenaf op hem schijnt, als een spotlight. Hij kijkt omhoog alsof hij het licht in zich op wil nemen en wil aanvaarden. Natuurlijk vertegenwoordigt het licht Gods woord.
Het licht is gericht op Jeremiahs hoofd, wat suggereert dat het invloed heeft op zijn gedachten. Het hoofd is vaak het symbool van kritisch en rationeel denken. We kunnen dus veronderstellen dat Jeremia’s kritische en rationele vermogens gevuld zijn met het licht van God.
Het zijn niet alleen Jeremia’s gedachten die door God worden beïnvloed. Door Jeremia’s hand tegen zijn borst te plaatsen, suggereert Doré misschien dat zijn hart – een plaats die vaak symbool staat voor emoties – ook wordt beïnvloed.
Het is Jeremia’s hele innerlijke wereld die door God wordt beïnvloed. Zijn gedachten en gevoelens worden door God beïnvloed. Deze gedachten en gevoelens zijn waarheid voor hem en hij deelt deze waarheid met Baruch die voor hem knielt.
Jeremia deelt deze waarheid niet alleen via zijn woorden, maar ook via de hand die hij op het hoofd van Baruch legt. Voor mij vertegenwoordigen Jeremia’s woorden de gedachten en gevoelens die overeenkomen met Gods boodschap, maar zijn hand op Baruch’s hoofd vertegenwoordigt actie. Dit suggereert dat Jeremia niet alleen over God moet praten, maar ook moet handelen in overeenstemming met Gods wil.
Tenslotte heeft Doré Jeremia niet afgebeeld terwijl hij het licht van God uit de materiële wereld ontving. In plaats daarvan plaatste de kunstenaar Jeremia in een grot met niets om hem heen. De gedempte omgeving valt op de achtergrond en heeft weinig invloed op Jeremia. Het enige dat telt is het licht dat op hem valt.
Jeremia deelde de waarheid van God, een waarheid die hoger en dieper was dan die van de wereld die hij bewoonde en het kon hem niet schelen of het politiek of cultureel niet populair was om dat te doen. Het ging hem niet om de ideeën van de tempel of de koning, maar om de waarheid zelf, die de grenzen van elke groep te boven ging.
Misschien kunnen ook wij het licht van God ontvangen, als wij ons denken en ons hart op de waarheid richten in plaats van tegen iets of iemand.
De traditionele kunsten bevatten vaak spirituele voorstellingen en symbolen waarvan de betekenis door onze moderne geest verloren kan gaan. In onze serie “Op zoek naar wat traditionele kunst ons te bieden heeft”, interpreteren we beeldende kunst op een manier die voor ons vandaag moreel inzichtelijk kan zijn. We gaan er niet van uit dat we absolute antwoorden kunnen geven op vragen waar generaties mee geworsteld hebben, maar hopen dat onze vragen zullen inspireren tot een reflectieve reis op weg naar meer authentieke, meedogende en moedige menselijke wezens.
Eric Bess is praktiserend beeldend kunstenaar en doctoraal kandidaat aan het Institute for Doctoral Studies in the Visual Arts (IDSVA).
Origineel gepubliceerd op The Epoch Times (24 oktober 2021): The Divine Light of Truth: ‘Baruch Writing Jeremiah’s Prophecies’
