Michelangelo Buonarroti is onbetwist één van de grootste kunstenaars uit de geschiedenis. Hij werd geboren in 1475 en leefde tot op de hoge leeftijd van 88 jaar. In de eerste plaats, beschouwde hij zichzelf als beeldhouwer, maar hij maakte ook enkele van de bekendste werken van de Italiaanse renaissance met zijn fresco’s, architectuur en poëzie.
Wat maakte Michelangelo zo groots? Wat was zijn geheim om zoveel grote kunstwerken te kunnen maken? Het antwoord op deze vraag is complex, maar door naar een deel van zijn leven te kijken, in combinatie met Michelangelo zijn eigen antwoord op deze vraag, willen we een poging wagen.
Michelangelo’s arbeidsethos
Michelangelo wordt geciteerd als iemand die het volgende over zijn eigen arbeidsethos heeft gezegd:
“Als de mensen wisten hoe hard ik heb moeten werken om tot mijn meesterschap te komen, dan zou het helemaal niet als geweldig overkomen. … Als men wist hoeveel werk er in zit, zou men het niet meer geniaal noemen.”
Michelangelo suggereert daarmee, dat zijn meesterschap niet per definitie het type van genie was, dat enkel gebaseerd was op aangeboren talent. In plaats daarvan verwees hij naar zijn “genie” als “eeuwig geduld”. Genialiteit is het vermogen om geduld te kunnen opbrengen tijdens de onvermijdelijke moeilijkheden die zich voordoen als men hard aan een ambacht werkt. Met andere woorden, het idee van genialiteit lijkt synoniem te staan met iemands vermogen om ontberingen te doorstaan uit liefde voor de kunst.
Giorgio Vasari, een Italiaanse kunstenaar uit de Renaissance en auteur van “De levens van kunstenaars”, was de eerste die een biografie van Michelangelo schreef en deed dit toen Michelangelo nog leefde. Michelangelo wordt wel beschouwd als de eerste kunstenaar die een biografie liet schrijven terwijl hij nog leefde.
Vasari schreef over enkele van de extremen die Michelangelo bereid was te verduren omwille van zijn ambacht:
“Michelangelo vertelde mij dat hij in zijn jeugd vaak met zijn kleren aan sliep, net als een man die, uitgeput door zijn werk, niet de moeite neemt zich uit te kleden, omdat hij zich later toch weer moet aankleden. … Op latere leeftijd, droeg hij maanden achtereen laarzen, gemaakt van hondenhuiden, aan zijn blote voeten en wanneer hij ze dan wilde uittrekken, trok hij de huid van zijn voeten er ook af.”
Het verhaal van Vasari over Michelangelo is extreem en kan in twijfel getrokken worden. Het toont wel aan dat we bereid moeten zijn om ons comfort op te geven en ontberingen te doorstaan als we onszelf tot grote prestaties willen aanzetten.
Moeilijkheden overwinnen Sixtijnse plafond
Eén van de kunstwerken die het meesterschap van Michelangelo bevestigt, is het plafond van de Sixtijnse Kapel.
Michelangelo is bezig met beeldhouwwerken voor de graftombe van paus Julius II, als de paus hem van dit project afhaalt en hem de opdracht geeft om het plafond van de Sixtijnse Kapel te beschilderen. Vasari suggereert dat het de kunstenaar en architect Donato Bramante was, een vriend van de jonge schilder Rafaël, die de paus ervan heeft weten te overtuigen om het plafond van de Kapel door Michelangelo te laten beschilderen, in plaats van dat hij verder gaat met zijn beeldhouwwerken.
Bramante overtuigde de paus hiervan, om te voorkomen dat Michelangelo nog meer grote beeldhouwwerken zou maken. Hij hoopte dat Michelangelo zou falen met deze schilderopdracht en dat dit zou aantonen dat Rafaël een superieure schilder en kunstenaar was.
Michelangelo protesteerde en zei, dat hij beeldhouwer was en geen schilder, maar de paus bleef bij zijn besluit. In de biografie “Michelangelo: De Artiest, de Man, en Zijn Tijd” door William Wallace, schrijft Wallace dat Michelangelo zich ongemakkelijk heeft gevoeld tijdens het schilderen. Hij geeft hier uiting aan in de laatste regels van een sonnet, dat hij schreef nadat het project klaar was, met de woorden: “Ik ben hier niet op mijn plek, want ik ben geen schilder.”
Tijdens het maken van het fresco ondervond hij de nodige problemen. Michelangelo wist bijvoorbeeld niet hoe hij een fresco correct moest schilderen en vroeg daarom andere kunstenaars om hem te komen helpen. Door dit gebrek aan kennis, groeide er onder andere schimmel op één van de fresco’s en moest Michelangelo deze opnieuw schilderen.
Bramante bleef ook voor problemen zorgen, zo stelde hij voor dat Michelangelo een steiger aan het plafond zou ophangen. Michelangelo protesteerde, omdat dit gaten in de muur zou achterlaten die naderhand zouden moeten worden afgedekt. Om het probleem op te lossen, moest Michelangelo een nieuw soort steiger uitvinden.
Volgens Vasari was het schilderen van het plafond, op zijn zachtst gezegd, een zeer pijnlijke ervaring:
“Deze fresco’s zijn met het grootste ongemak geschilderd, want hij stond daar de hele tijd te werken met zijn hoofd achterover gekanteld. Dit heeft zijn gezichtsvermogen zo erg beschadigd dat hij op een gegeven moment niet meer naar tekeningen kon kijken of kon lezen zonder zijn hoofd naar achteren te kantelen; naderhand heeft hij nog maanden last gehouden van deze aandoening.”
Michelangelo had niet alleen te maken met de moeilijkheden van het schilderen en met zijn rivalen die zijn naam probeerden te besmeuren, maar hij had ook familieproblemen die nooit leken op te houden. Volgens Wallace had Michelangelo te maken met de dood van zijn broer, de vrouw van zijn broer die haar bruidsschat terug eiste, het gebrek aan respect van één van zijn broers, ziekte in de familie, en, natuurlijk, geldproblemen.
Wallace suggereert dat de betalingen van de paus voor het werk van Michelangelo zeer onregelmatig waren en het meeste geld dat hij ontving stuurde hij naar zijn familie. Hij beschreef zichzelf als “blootsvoets en naakt.”
Michelangelo beschreef deze periode van zijn leven in meerdere brieven, die Wallace citeert en die als volgt kunnen worden samengevat:
“Ik leef hier in een toestand van grote bezorgdheid en van grote lichamelijke vermoeidheid: Ik heb geen enkele vriend en wil er ook geen. Ik heb geen tijd genoeg om naar behoren te eten. Dus val me niet lastig met andere zaken, want ik kan niets anders verdragen. … En zo leef ik al zo’n vijftien jaar en nog geen enkel uur van geluk heb ik gekend.”
Verdragen wat onverdraaglijk is
Kun je het je voorstellen zo te leven? Kun je het je voorstellen dat je een project krijgt toegewezen op je werk en nog voordat je begonnen bent, dat één van je collega’s je probeert te saboteren, door je werkgever je op een project te laten zetten waarbij de kans groot is dat je zult falen? Kun je het je voorstellen dat je, ondanks je protesten, het project toch toegewezen krijgt, terwijl je hier de ervaring niet voor hebt? Dat vervolgens, tijdens het project, je collega suggesties doet die je kansen van slagen zullen bemoeilijken?
Dat is nog niet alles. Je werkt zo hard aan het project dat je lichamelijk uitgeput bent als je naar huis gaat. Als je dan thuis komt, klaagt je echtgenoot over geld, zijn je ouders ziek en hebben ze je hulp nodig, en tonen je kinderen op school geen respect voor anderen. Je maakt zulke lange dagen dat je nauwelijks nog energie hebt om je om te kleden voor het slapen gaan.
Zulke dagelijkse ontberingen zijn al overweldigend als je het jezelf probeert voor te stellen, laat staan het werkelijk mee te moeten maken.
Maar voor Michelangelo was dit de harde werkelijkheid en hij zocht een weg er doorheen. Dit is vermoedelijk deel van de reden waardoor hij zo’n groot kunstenaar is kunnen worden. Door zijn doorzettingsvermogen, creëerde hij enkele van de grootste kunstwerken die de wereld kent. Hij had op elk moment kunnen stoppen, maar dat deed hij niet. Hij was pas 37 jaar oud toen hij het plafond van de Sixtijnse Kapel voltooide en zou daarna nog 51 jaar leven.
Soms kunnen onze problemen het leven zinloos doen lijken; onze ontberingen kunnen zo overweldigend zijn dat we ons volledig van de wereld af willen sluiten om de pijn te ontvluchten. Wanneer we iets willen leren van het verhaal van Michelangelo, dan kunnen we misschien zeggen, dat onze individuele “grootsheid” afhangt van het feit of we de uitdagingen van het leven met “eeuwig geduld” kunnen aanvaarden.
Wanneer dat lukt, dan kunnen we misschien elke tegenslag in het leven gaan zien als een kans om iets te leren over onszelf en ons ware potentieel.
Kunstgeschiedenis is een verhaal dat zich eindeloos ontvouwt. Het is ook ons verhaal, het verhaal van het menselijk ras. Elke generatie kunstenaars beïnvloeden hun cultuur met hun kunstwerken en de keuzes die ze maken in het leven. Deze serie wil verhalen uit de kunstgeschiedenis delen die ons aanmoedigen om onszelf af te vragen hoe we meer oprechte, zorgzame en geduldige menselijke wezens kunnen zijn.
Origineel gepubliceerd door The Epoch Times (10 juli 2021): Michelangelo’s Perseverance: A Lesson in Achieving Greatness
