Nadat Satan uit de hemel is verstoten omdat hij met God wedijverde, komen hij en zijn leger van rebellerende engelen in de hel terecht. Het duurt echter niet lang voordat Satan—ondanks de onvermijdelijke nederlaag tegen God—probeert zijn troepen te verzamelen om hun strijd tegen God en de hemelse engelen voort te zetten.
Eerst zegt Milton:
“Laat ons daarheen gaan
weg van het golvend water,
Daar rusten, als er al rust is,
En onze gekwelde krachten weer bijeenbrengen,
Overleg hoe we voortaan de meest beledigende…
Onze vijand, ons eigen verlies herstellen,
Hoe deze rampspoed overwinnen,
Welke versterking kunnen we krijgen van hoop,
Zo niet welke resolutie van wanhoop.
Zo sprak Satan met zijn naaste maat
Met opgeheven hoofd boven de golf, en ogen…
Die fonkelden…
(Boek 1, regels 183-194).”
Het begint opnieuw met één
Gustav Doré interpreteert deze passage in zijn tweede illustratie voor Miltons “Paradise Lost”. De donkere en rokerige scène toont twee rebelse engelen. De rebellengel die zich het dichtst bij ons bevindt, zit op gekartelde aarde die uit een vuurzee steekt, en het vuur verlicht het harnas dat hij draagt.
Deze rebellengel kijkt over zijn schouder naar wat hem in zijn greep houdt: Satan staat aan de oever van het meer, omringd door rook aan weerszijden. Hij staat in de schaduw, maar zijn lichaamstaal—hij staat boven de rebellengel, met opgeheven armen—laat ons weten dat hij met de rebellengel communiceert vanuit een gezaghebbende positie. En de lange speer in zijn hand laat ons weten dat hij de strijd met God niet opgeeft.
Uit de beschrijving van Milton en de illustratie van Doré blijkt dat Satan zijn strijd zal voortzetten. Hij gaat rusten in de hel, zichzelf en zijn leger samenstellen, de aanval van pijn doorstaan, en God—zijn vijand—blijven “beledigen”. De rebellerende engel luistert aandachtig en ontvangt de boodschap van zijn leider.
Eén wordt velen
Milton gaat verder:
“Van die brandende zee, stond hij en riep
Zijn legioenen, engelachtige vormen, die geboeid lagen
onder verbazing van hun afschuwelijke verandering.
Hij riep zo luid, dat heel de holle diepte…
van de hel weerklonk. Prinsen, potentaten,
Krijgers, de stroom van de hemel, ooit van jullie nu verloren,
Als zo’n verbazing als deze beslag kan leggen op
Eeuwige geesten, of hebt u deze plaats gekozen
Na het zwoegen van de strijd om te rusten.
Uw vermoeide deugd, voor het gemak dat u vindt…
om hier te sluimeren, zoals in de valleien van de hemel?
Of hebt gij in deze abjecte houding gezworen
om de veroveraar te aanbidden? Die nu
Cherubijn en Seraf aanschouwt, rollend in de vloed.
Met verspreide wapens en vaandels, tot op een dag
zijn snelle achtervolgers uit de hemelpoort vaststellen
Het voordeel, en treden ons naar beneden leiden
Dus hangend, of met verbonden bliksemschichten
ons vastzetten op de bodem van deze golf.
Ontwaak, sta op, of val voor altijd.
Zij hoorden, en werden beschaamd, en zij sprongen…”
(Boek 1, regels 300-301, 313-331).
Hier toont Doré Satan pratend met het hele rebellenleger in plaats van slechts één engel. Het leger is verhuisd van de vuurzee naar de droge aarde. De rebellen engelen zijn verslagen: Ze liggen verspreid over de compositie in poses van angst en resignatie.
Doré heeft opnieuw de hiërarchie van de figuren gevestigd. Net als in de hierboven besproken afbeelding toont hij Satan hoog en trots boven de andere opstandige engelen. Zijn houding is niet veel veranderd: hij heft zijn armen, houdt zijn speer vast en communiceert met zijn leger. Wat wel veranderd is, is het aantal engelen dat hij aanspreekt.
Satan beschaamt de engelen voor hun berusting en trekt hun volharding in twijfel. Hij vraagt in wezen: Zijn jullie met mij of zijn jullie met God? De engelen schamen zich en maken zich klaar om hun verzet tegen God voort te zetten.
Het gevaar van herboren kwaad
Laten we verder kijken naar de ideeën van Milton en Doré met betrekking tot onze innerlijke wereld en de strijd die daar soms plaatsvindt. Satan, het voorbeeld van het kwaad, wordt uit de hemel verstoten, want met hem erbij kan de hemel niet zuiver blijven. Ook wij moeten ons ontdoen van alle kwaad dat onze goddelijke natuur kan bezoedelen.
Maar deze passage presenteert ons een diepere zorg: Wat als we het kwaad in ons niet volledig wegdoen? Wat als we iets missen? De passage van Milton en de illustratie van Doré suggereren dat het kwaad zich snel vermenigvuldigt. Er is maar één slecht verlangen voor nodig—zelfs als het verzwakt is—om zich te vermenigvuldigen tot vele als het een schuilplaats in ons heeft. En voor we het weten, kunnen we een oorlog uitvechten die we dachten gewonnen te hebben.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we onszelf grondig onderzoeken en beschermen tegen slechte gedachten en handelingen?
Gustav Doré was een productieve illustrator uit de 19e eeuw. Hij maakte afbeeldingen voor enkele van de grootste klassieke literatuur van de westerse wereld, waaronder de Bijbel, “Paradise Lost” en “The Divine Comedy”. In deze serie nemen we een diepe duik in de gedachten die Doré inspireerden en de beelden die deze gedachten opriepen.
Gepubliceerd door The Epoch Times ( november 2022): Satan Rallies His Troops: What Happens When We Neglect to Root Out Sin
