Een softwareverkoper die ik ken, koestert het pendelen van zijn huis naar zijn kantoor in Noord Virginia. Als hij over de I-66 rijdt, in het drukke verkeer na Manassas, steekt hij een sigaar op, luistert naar de radio of een podcast en geniet van zijn tijd alleen, zwevend tussen de verantwoordelijkheden van familie en werk.
Verschillende moeders die ik ken, staan vroeg op voordat de kinderen wakker worden. Ze schenken zichzelf een koffie in en genieten dan van wat rust voordat de dag aanbreekt. Eén van de vrouwen gebruikt deze tijd om iets spiritueels te lezen, een paar anderen schrijven hun to-dolijst van de dag uit en weer een ander doet aan gebed en meditatie.
Lang geleden toen ik in Boston woonde, vond een kennis, een glazenwasser, zijn plaats van rust en ontspanning in de Harvard Gardens, een taverne tegenover het Massachusetts General Hospital. Daar schudde hij zijn dag af met een paar Buds, flirtte met de serveerster, die oud genoeg was om zijn moeder te zijn en bezocht hij vrienden of genoot van de avond in ontspannen afzondering.
De meesten van ons zoeken zulke plaatsen en manieren om te ontsnappen, en zien ze als een soort herstelkamer waar we onze batterij kunnen opladen of onze wonden kunnen likken, afhankelijk van onze behoeften. Of het nu gaat om gewoon naar huis gaan na het werk, een glas chardonnay drinken in de woonkamer voor het slapen gaan of een eenzame wandeling door de buurt, we zoeken naar plaatsen en omstandigheden die verfrissing bieden voor lichaam en geest en verlichting van stress.
We gebruiken de naam misschien zelden, maar we zoeken een heiligdom.
Een concept met een lange geschiedenis
Dit woord is afgeleid van het Latijnse “sanctuarium.” Sanctus betekent “heilig” of “gewijd,” en het “arium” op het einde duidt op een bergplaats, zoals in aquarium of emporium. Voor kerkgangers is een heiligdom dus een plaats waar zowel gelovigen als het heilige der heiligen – God – zijn ondergebracht. In de middeleeuwen konden voortvluchtigen van de wet of van de machtigen een kerk binnenrennen en aanspraak maken op “heiligdom”, dat wil zeggen bescherming in deze onschendbare ruimte tegen hun achtervolgers. De moord op aartsbisschop Thomas Becket, bijvoorbeeld, werd een sensatie in heel Europa, deels omdat zijn moordenaars hem doodden in de kathedraal van Canterbury.
Nog steeds bieden verschillende religieuze ordes en kerkgenootschappen speciale kapellen en accommodaties aan voor pelgrims die zich willen terugtrekken. In deze heiligdommen ondergaan de deelnemers een periode van gebed en retraite, een praktijk die niet zozeer verwijst naar het ophalen van herinneringen, maar naar het “opnieuw verzamelen” van zichzelf, aandachtiger worden op de aanwezigheid van God, en het aan elkaar lijmen van stukjes zelf die door de wereld zijn gebroken.
In de loop van de geschiedenis hebben veel rijken en beroemdheden een wereldlijk toevluchtsoord ingericht als plaats van rust en herinnering. Romeinse keizers ontvluchtten vaak de hitte en drukte van de stad om tijd door te brengen in een landelijke retraite. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog deden Abraham Lincoln en zijn gezin hetzelfde. Zij lieten de hectiek van de politiek in het Witte Huis achter zich en woonden een deel van het jaar in een groot landhuis aan de rand van de stad. “We zijn echt blij met deze rustplek,” schreef Mary Lincoln aan een vriend. “De ritten en wandelingen hier zijn prachtig.” Sinds de tijd van Franklin Roosevelt hebben andere Amerikaanse presidenten hun rust en een verandering van tempo gevonden in Camp David, Maryland.
Hoe zit het met de rest van ons?
Deze zoektocht naar een ruimte waar we kunnen genieten van afzondering en veiligheid lijkt aangeboren in de mens. Of het nu gaat om een landgoed of een hutje in de Smokies, het woord “thuis” heeft een bijna mystieke glans. Wij zien het als een toevluchtsoord, “de plaats”, zoals Robert Frost schreef, “waar, als je erheen gaat, ze je moeten opnemen.” Dit verlangen naar een thuis, een toevluchtsoord voor comfort en veiligheid, zit bij de meesten van ons ingebakken.
Denk aan spelende kinderen. Jongeren vinden het vaak heerlijk om onder de eettafel paleizen van beddengoed op te richten of kastelen van dekbedden en stoelen in de kelder, allemaal om hun eigen ruimte te creëren. Oudere kinderen genieten van boomhutten en het bouwen van forten in het bos, terwijl tieners hun slaapkamers omtoveren tot privéverblijven versierd met posters en aandenkens en een hoofdkwartier voor hun elektronische apparaten.
Ditzelfde verlangen naar een toevluchtsoord leeft in de meeste van ons. De advocate die een timeshare aan de kust koopt, wil het gebruiken als haar vakantieverblijf. De man die een mannengrot bouwt in de hoek van zijn kelder wil een ruimte die helemaal van hem is met wat hij maar wil: een bar, een luie stoel, een plank met favoriete boeken.
Voor anderen kan een heiligdom kleiner en minder ingrijpend zijn, met niet meer dan een bank in de kamer, een tafel met een lamp en een stapel boeken en tijdschriften en een kop warme thee. Het is niet de grootte of de versiering die zo belangrijk is. Het is het gevoel van veiligheid en plezier dat die magische plek ons geeft.
Gevangenis heiligdommen
Niet alle afzonderingsplekken zijn goed voor ons.
Onlangs vertelde een huisbaas in West Virginia me dat een van zijn huurders, een vrouw van in de vijftig die van overheidssteun leeft, ‘s morgens wakker wordt en enkele uren bezig is om bijna een hele fles wodka leeg te drinken. Dan doet ze een lang middagdutje en herhaalt dit proces ‘s avonds. Haar heiligdom ligt op de bodem van een fles, en het doodt haar druppel voor druppel.
Ook de 15-jarige jongen die buiten schooltijd elk moment doorbrengt met spelletjes op een beeldscherm vergiftigt zijn geest en zijn toekomst. Hij ziet zijn schermtijd misschien als zijn toevluchtsoord, maar het is een elektronische gevangenis geworden met tralies en muren die net zo echt zijn als elke andere gevangenis.
Hetzelfde geldt voor de man die languit op de bank ligt en iedere avond urenlang televisie kijkt. Die routine werkt misschien als een buffer tegen zijn zorgen en zijn werk, maar biedt niet de herstellende krachten van een echt heiligdom.
Bouwen aan die speciale plek
Een goed heiligdom brengt ons verlichting, rust en vernieuwing. De locatie is veel minder belangrijk dan het vermogen om ons te transformeren. In mijn eigen geval woonde ik op een gegeven moment zeven jaar in een appartement in Asheville waar ik bijna elke avond, als ik binnenkwam en de deur achter me dichtdeed, dacht: “Het is goed om thuis te zijn.” Mijn werk als leraar volgde me naar binnen – proefwerken en toetsen nakijken, lessen plannen – maar in dat appartement waren deze taken beheersbaar en op hun juiste plaats, een deel van de avondroutine.
Als je al een plek hebt die je als je heiligdom en toevluchtsoord beschouwt, waardeer dan dat toevluchtsoord en je goede geluk. Als je in plaats daarvan merkt dat je een vluchteling bent en je problemen en zorgen als gewichten meedraagt zonder een plaats om ze neer te leggen, overweeg dan je eigen persoonlijke heiligdom te maken, een plaats en tijd waar je prioriteiten verschuiven, waar de buitenwereld vervaagt en vervangen wordt door meer intieme genoegens.
Zoals die voortvluchtigen van vroeger, gaan we die speciale plaats binnen en roepen: “Heiligdom!”
Origineel gepubliceerd op The Epoch Times (24 januari 2023): Sanctuary Is the Place We Call Our Own
