“In dreams begin responsibilities” (In dromen beginnen verantwoordelijkheden) was een epigraaf voor de dichtbundel “Responsibilities” (Verantwoordelijkheden) van de Ierse dichter W.B. Yeats, en was later de titel van Delmore Schwartz’ beroemdste kortverhaal.
Dezelfde woorden zouden ook kunnen dienen als het centrale thema van Jordan Peterson’s twee bestsellers, “12 Rules for Life: An Antidote to Chaos” en “Beyond Order: 12 More Rules For Life.”
Beide boeken van Peterson, zelfhulpgidsen die filosofie, literatuur en persoonlijke anekdotes combineren, hebben hem een enorm lezerspubliek bezorgd. Voordat hij ziek werd en bijna stierf als gevolg van het gebruik van voorgeschreven farmaceutische medicijnen, werd Peterson een enorm populaire spreker die in de Verenigde Staten en over de hele wereld collegezalen en auditoria vulde. Zijn YouTube-video’s trokken miljoenen volgers.
Dus wat, kunnen we ons afvragen, zat er achter het fenomeen Peterson? Wat was de aantrekkingskracht? Wat trok zo veel fans, vooral jonge mannen, naar deze man en zijn ideeën?
In één woord, verantwoordelijkheid.
In het voorwoord van “12 Regels” slaat Dr. Norman Doidge de spijker op de kop als hij schrijft: “Waarom noemen we dit dan geen boek met ‘richtlijnen’, een veel meer ontspannen, gebruikersvriendelijker en minder rigide klinkende term dan ‘regels’?
“Omdat dit echt regels zijn. En de belangrijkste regel is dat je verantwoordelijkheid moet nemen voor je eigen leven. Punt uit.”
Precies.
Oude tijden, oude gewoontes
Na de nederlaag van Pickett’s Charge in Gettysburg, reed Robert E. Lee het veld in om zijn terugtrekkend Confederaal leger te begroeten en zei hen: “Dit is allemaal mijn schuld.”
Hoewel die uitspraak niet noodzakelijk waar is – velen hebben het falen van Generaal Longstreet, Lee’s ondergeschikte, tijdens die veldslag bekritiseerd – aanvaardde Lee niettemin de verantwoordelijkheid voor het falen van deze aanval. Om zo’n last op zich te nemen en te dragen is het kenmerk van een groot leider.
Een halve eeuw geleden, misschien iets langer, had de overgrote meerderheid van de Amerikanen nog persoonlijke verantwoordelijkheid. Ze hielden zichzelf verantwoordelijk voor de zorg van hun gezin en voor hun prestaties op het werk. De meesten van hen lieten hun kinderen klusjes opknappen in huis, moedigden de ouderen aan om in de zomer werk te zoeken en maakten hen verantwoordelijk voor hun prestaties op school. Wanneer volwassenen faalden in een taak of plicht, namen de goeden de schuld voor die mislukking op zich.
Nieuwe tijden, nieuwe gewoontes
Sindsdien lijkt dit concept van persoonlijke verantwoordelijkheid te zijn afgenomen. We zien deze transformatie dagelijks in onze krantenkoppen en in sommige gevallen, bij de mensen om ons heen. We hebben een slachtoffer-cultuur geschapen, waarin bijvoorbeeld de man die geen school diploma behaalt of geen baan kan behouden niet zichzelf de schuld geeft van deze mislukkingen, maar in plaats daarvan met een beschuldigende vinger naar anderen wijst: onwetende leraren, bijvoorbeeld, of veeleisende leidinggevenden. In sommige gevallen geeft hij ook zijn opvoeding, zijn gebrek aan middelen, of zelfs zijn etnische afkomst de schuld.
Verscheidene recente ontwikkelingen hebben bijgedragen tot deze verheffing van het slachtofferschap. De belangrijkste daarvan is onze voortdurende en steeds meer bizarre aandacht voor ras. De “kritische rassentheorie” die momenteel onze bedrijven, universiteiten, scholen en regering domineert, moedigt vrouwen en minderheden aan om zichzelf te zien als slachtoffers van een onderdrukkend systeem. Als we even stilstaan bij wat de CRT-menigte deze jonge mensen leert, moeten we ontsteld zijn. Wat heeft het voor zin om een 15-jarig meisje te vertellen dat ze een slachtoffer is? Willen we echt burgers creëren die de rest van hun leven geloven dat één of andere onomkeerbare kracht hen ervan weerhoudt iets te bereiken?
Onze regering heeft ook ons verantwoordelijkheidsgevoel verzwakt. In de afgelopen halve eeuw hebben onze politici en bureaucraten de “verzorgingsstaat” gecreëerd, programma’s die ontworpen zijn om mensen zoals armen, daklozen en alleenstaande moeders te helpen. Maar al te vaak hebben deze goede bedoelingen afhankelijkheid gecreëerd in plaats van mensen te helpen om weer op eigen benen te staan en voor zichzelf op te komen.
Onze therapeutische cultuur heeft ook sommige van onze burgers bevrijd van het gewicht van de verantwoordelijkheid. Hoewel therapie veel voordelen biedt aan hen die het nodig hebben, bestaat er een reëel gevaar dat de patiënt uit deze begeleiding komt en zijn of haar ouders de schuld geeft van tekortkomingen in plaats van die op zich te nemen en te streven naar zelfverbetering.
Tenslotte vermindert ons tijdperk van moreel relativisme het afleggen van verantwoording. Wanneer wij als individuen onszelf uitroepen tot morele scheidsrechters, wanneer we het relativisme te ver doorvoeren – “Mijn waarheid is niet jouw waarheid”, “Verschillende mannier van aanpak voor verschillende mensen”, “Ik kan doen wat ik wil zolang ik maar niemand pijn doe”, wat bijna onmogelijk is – dan zal onze cultuur zeker instorten, niet in staat om het gewicht van zoveel verschillende principes en normen te dragen.
Zoals Peterson schrijft in “12 Regels”: “Misschien, als we op de juiste manier zouden leven, zouden we bestand zijn tegen de kennis van onze eigen kwetsbaarheid en sterfelijkheid, zonder het gevoel van gekrenkt slachtofferschap dat eerst wrok, dan afgunst en dan het verlangen naar wraak en vernietiging produceert.”
Gidsen
Met “als we op de juiste manier leefden”, bedoelt Peterson het nemen van verantwoordelijkheid en het volgen van enkele universele basisregels om ons door de beproevingen te loodsen die normaal zijn voor de menselijke conditie.
Doorheen de hele geschiedenis hebben mannen en vrouwen gezocht naar wegen die hun geluk en hun welzijn vergroten. De Bijbel biedt de Tien Geboden; Marcus Aurelius vond het antwoord in het stoïcisme; een jonge Benjamin Franklin bedacht een lijst van 13 deugden om een goed leven te leiden. Net als Jordan Peterson hebben honderden schrijvers alleen al in de afgelopen eeuw zelfhulpboeken geschreven waarin zij de lezers filosofische en praktische manieren aan de hand deden om hun leven te verbeteren.
En bijna al deze mentoren benadrukken het belang van zelfbeheersing, van het overwinnen van onze ondeugden, wat die ook mogen zijn, en van het omarmen van het goede. Velen van hen geven dezelfde basisadviezen en -regels: ken en beoefen de deugden, help je naaste wanneer je kunt, werk om voor je gezin te zorgen, breng je eigen leven op orde voordat je probeert de wereld te veranderen en geef anderen niet de schuld als je niet aan deze normen voldoet.
Onze kinderen onderwijzen
Een van de grote geschenken die wij onze jongeren kunnen meegeven is de vaardigheid om hun leven in eigen hand te nemen. We kunnen hen deze les al op jonge leeftijd leren door hen verhalen voor te lezen als “Het kleine rode kippetje”, Mercer Mayers “Ik ben het gewoon vergeten” of Aesops “De mier en de sprinkhaan”. Als ze ouder worden, kunnen we ze kennis laten maken met de helden uit de geschiedenis die verschillende taken op zich namen, moeilijke beslissingen namen en zichzelf aansprakelijk stelden voor de resultaten. De aanvaarding van verantwoordelijkheid door grote figuren uit ons verleden, en dat zijn er heel wat, zou je kunnen samenvatten met het bordje dat vroeger op het bureau van president Harry Truman in het Witte Huis stond: “Het afschuiven van verantwoordelijkheid stopt hier.”
Karweitjes zijn een ander ideaal middel om volwassenheid bij te brengen. Net als bij de lessen uit de literatuur en de geschiedenis, kunnen we kinderen al op jonge leeftijd vertrouwd maken met het idee om in huis te helpen, hun slaapkamer netjes te houden en een groot aantal andere kleine taken uit te voeren.
Het 4-jarige meisje dat bij mij aan de overkant woont, helpt haar moeder elke avond met het dekken van de tafel en geniet van het gevoel dat ze een hulpje van haar moeder is, zozeer zelfs dat ze om extra klusjes vraagt. Oudere kinderen die ik ken scheppen routinematig sneeuw van de stoep en de oprit, maaien het gras en passen op hun jongere broertjes en zusjes. Dergelijk werk bereidt hen voor op de verantwoordelijkheden van een baan buitenshuis in hun tienerjaren, en van daaruit op het op zichzelf wonen en voor zichzelf zorgen.
School speelt ook een enorme rol in deze opleiding. Een goed geschreven opstel dat op tijd bij de leraar wordt afgeleverd, is een teken van volwassenheid. De 10-jarige die datzelfde opstel thuis vergeet, krijgt een onvoldoende omdat het te laat is. Moet de ouder het aan de school geven, of de zoon de gevolgen laten dragen en een lesje in persoonlijke verantwoordelijkheid leren?
Verantwoordelijkheid in de praktijk
Elke dag, praktisch elk uur van elke dag, biedt ons mogelijkheden om ons gevoel van plicht en verplichting op te bouwen en te versterken. Als we getrouwd zijn, hebben we de verantwoordelijkheid om onze echtgenoot lief te hebben en voor hem of haar te zorgen, zelfs op die vreselijke dagen dat alles op het werk misging of dat de peuters ons thuis gek maakten met hun gekibbel. Als we kinderen hebben, hebben we de verantwoordelijkheid om ze zo goed mogelijk op te voeden, zodat ze attent en aardig zijn, sterk in tegenspoed, niet bang om de waarheid te zeggen als de gelegenheid daarom vraagt, en nog veel meer.
In de wereld buiten het gezin komt onze grootste verantwoordelijkheid voort uit de Gulden Regel: “doe aan anderen zoals je wilt dat zij aan jou doen.” Dit oude gezegde heeft betrekking op elke situatie, van jouw baas de volledige werkdag geven waarop hij recht heeft tot het behandelen van de bediende in de buurtwinkel met beleefdheid. Het is echt zo simpel.
Door vroege training en veel oefening kunnen we verantwoordelijkheid minder zwaar op onze schouders laten drukken en meer een deel van onze natuur maken. We kunnen ons nooit helemaal bevrijden van dat juk van persoonlijke plichtsbetrachting, maar we kunnen wel sterker worden en het gemakkelijker dragen.
En hier is nog een stukje goed nieuws: Hoe meer we verantwoordelijkheid bijbrengen en uitoefenen, hoe beter we de wereld om ons heen maken.
Jeff Minick heeft vier kinderen en een groeiend peloton kleinkinderen. Gedurende 20 jaar heeft hij geschiedenis, literatuur en Latijn onderwezen aan seminars van thuisleerlingen in Asheville, N.C. Hij is de auteur van twee romans, “Amanda Bell” en “Dust on Their Wings,” en twee non-fictie werken, “Learning As I Go” en “Movies Make the Man.” Tegenwoordig woont en schrijft hij in Front Royal, Va. Zie JeffMinick.com om zijn blog te volgen.
Origineel gepubliceerd door The Epoch Times (22 juni 2021): Rules for Life: The Key Is Personal Responsibility
